Τα Δικαιώματα του Παιδιού: Ένα Θεμέλιο για το Μέλλον
Η Παγκόσμια Ημέρα για τα δικαιώματα του παιδιού στις 20 Νοεμβρίου προκαλεί ανάμικτα συναισθήματα.
Από τη μια πλευρά υπενθυμίζει σε όλους μας τη Σύμβαση για τα ”Δικαιώματα του Παιδιού”, που υιοθετήθηκε το 1989 από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ και αποτελεί ένα ισχυρό εργαλείο για την προστασία και την προώθηση των δικαιωμάτων των παιδιών καθώς αναγνωρίζει τα παιδικά δικαιώματα ως ανεξάρτητα και απαραβίαστα, αξιοποιώντας ένα πρωτοποριακό πλαίσιο για την προστασία τους, γεγονός που ενεργοποιεί την ελπίδα για καλύτερες μέρες.
Από την άλλη, η επικαιρότητα διαψεύδει κάθε προσδοκία μας και ενισχύει τον φόβο μήπως η κατάσταση επιδεινωθεί και οδηγήσει στην παντελή ανυπαρξία δικαιωμάτων του παιδιού. Κι αυτό γιατί η πραγματικότητα είναι πολύ σκληρή δεδομένου ότι το τελευταίο διάστημα παίρνουν μορφή χιονοστιβάδας τα κρούσματα βίας στις κοινωνίες, φαινόμενα κακοποίησης και εγκλήματα πολέμου. Παρελαύνουν στις οθόνες μας παιδιά θύματα ένοπλων συγκρούσεων, κακοποιητικής συμπεριφοράς στην οικογένεια ή στο σχολείο, θύματα επιτήδειων στο διαδίκτυο, θύματα ρατσιστικής βίας, παραμέλησης ή εγκατάλειψης και κάθε άλλης απάνθρωπης συμπεριφοράς. Η βία προς τα παιδιά αναβλύζει από το διαδίκτυο, το ραδιόφωνο, την τηλεόραση, εκδηλώνεται στην οικογένεια, στο σχολείο. Παρά τις διακηρύξεις, τα συλλαλητήρια, τις συγκεντρώσεις, αμέτρητα παιδιά βασανίζονται καθημερινά και πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης. Τους στερούν τα απαράγραπτα δικαιώματά τους, τους υφαρπάζουν τις ελευθερίες τους, το δικαίωμα στη ζωή, προδιαγράφουν το μέλλον τους, αν αυτό υπάρξει, με τα πιο ζοφερά χρώματα και προκαλούν ανεπούλωτες πληγές στην ψυχή τους.
Η καταστρατήγηση των παιδικών δικαιωμάτων καταδεικνύει το έλλειμμα πολιτισμού και παιδείας, ναρκοθετεί το μέλλον κάθε κοινωνίας και οδηγεί δυστυχώς σε μια αδιέξοδη κατάσταση.
Για να δοθεί λύση στο αδιέξοδο θα πρέπει να επενδύσουμε στην παιδεία. Η παιδεία που λειαίνει την ψυχή, κατευνάζει τα πάθη και καλλιεργεί τη σκέψη θα βοηθήσει το άτομο και ως παιδί και ως ενήλικα να μην υιοθετεί τον ρόλο του θύματος αλλά ούτε και του θύτη. Χρειαζόμαστε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που θα βασίζεται σε κατάλληλο αξιακό σύστημα το οποίο και θα εφαρμόζει καθημερινά, θα μεταδίδει στα παιδιά τις οικουμενικές αξίες και τις κατάλληλες πνευματικές αντιστάσεις ώστε από μικρά να μάθουν να διεκδικούν τα δικαιώματά τους χωρίς να παραβιάζουν τα δικαιώματα των άλλων. Στις εκπαιδευτικές κοινότητες όλα τα παιδιά είναι σκόπιμο να αντιμετωπίζονται με τον ίδιο σεβασμό όπως και οι ενήλικες και να χαίρουν υπολήψεως ανεξαρτήτως προέλευσης, θρησκείας, εθνικής ταυτότητας, χρώματος ή φύλου. Χρειάζεται να τους δοθούν ευκαιρίες αυτονόμησης και δυνατότητες αυτοβουλίας, ελεύθερης έκφρασης ώστε να αναπτυχθούν σε ολοκληρωμένες προσωπικότητες, πρόθυμες και ικανές να διεκδικούν τα δικαιώματά τους. Μέσα από προγράμματα αγωγής, θα μάθουν να αποκτούν βασικές δεξιότητες, ενώ παράλληλα θα αναπτύσσουν κοινωνική και συναισθηματική νοημοσύνη. Η ενσωμάτωση μαθημάτων σχετικά με τα δικαιώματα του παιδιού στα εκπαιδευτικά προγράμματα ενισχύει την ευαισθητοποίηση των νέων για τα θέματα αυτά και τους παρέχει τα εφόδια να γίνουν ενήλικες με ευαισθησία στα παιδικά δικαιώματα. Βασικό μέλημα του εκπαιδευτικού είναι η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση μαθητών και γονέων, η οποία μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσω εκπαιδευτικών εκστρατειών, σεμιναρίων και άλλων εκδηλώσεων ώστε να επισημανθεί η σημασία της προστασίας των παιδικών δικαιωμάτων. Πρέπει να ενθαρρύνουμε τα παιδιά να γνωρίζουν τα δικαιώματά τους και να αναπτύσσουν την ικανότητα να υπερασπίζονται τον εαυτό τους και τους συνομηλίκους τους. Η εκπαίδευση διδάσκει την αμοιβαία σεβαστή συμπεριφορά, την ανοχή και τη συνείδηση των δικαιωμάτων τους.
Καίριο ρόλο στην προστασία των παιδιών θα μπορούσαν να διαδραματίσουν και οι κοινωνικές υπηρεσίες. Η ενίσχυση των πόρων και η συνεργασία με τις κοινωνικές υπηρεσίες μπορεί να βοηθήσει στην έγκαιρη αντιμετώπιση με ευαισθησία και την κατανόηση των πολιτιστικών διαφορετικοτήτων. Τα παιδιά που έχουν πρόσβαση σε πλούσια εκπαιδευτική εμπειρία διδάσκονται να σέβονται και να εκτιμούν τις διαφορετικότητες, διαμορφώνοντας έτσι μια πιο ανοιχτή ματιά προς τον κόσμο.
Είναι επίσης σημαντικό να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον όπου τα παιδιά αισθάνονται ασφαλή και ακούγονται. Οι ενήλικες να είναι διαθέσιμοι και πρόθυμοι να ακούσουν τις ανησυχίες και τις απόψεις των παιδιών, δημιουργώντας ένα κλίμα ανοικτής επικοινωνίας μαζί τους. Δεν θα πρέπει να αδιαφορούν, να τα παραμελούν και να τα εγκαταλείπουν στις δύσκολες στιγμές τους αλλά να επιδεικνύουν αληθινό ενδιαφέρον όταν κι όπου χρειάζεται και να απεκδυθούν από το πέπλο της ψευδοπροστασίας.
Καθοριστικής σημασίας επίσης είναι η ανάπτυξη πολιτικών που προάγουν την οικογενειακή στήριξη, την εκπαίδευση των γονέων και την πρόσβαση σε υπηρεσίες ψυχοκοινωνικής υποστήριξης. Μέλημα όλων να είναι η ευημερία και η ευτυχία του κάθε παιδιού, του προσφυγόπουλου, του παιδιού με αναπηρίες, του φτωχού, του ορφανού. Η πολιτεία και οι θεσμοί να προλαμβάνουν φαινόμενα κακοποιητικής συμπεριφοράς, να διασφαλίσουν την προστασία και τη φροντίδα του, γιατί κάθε παιδί στον κόσμο αυτόν δικαιούται να ζει αξιοπρεπώς και να απολαμβάνει τα απαραίτητα υλικά, πνευματικά, ηθικά και συναισθηματικά αγαθά.
Έφτασε η ώρα να αναγνωρίσουμε ότι τα παιδιά δεν είναι απλά ανήλικοι πολίτες. Είναι ανθρώπινα όντα με δικαιώματα, ανάγκες και φιλοδοξίες που πρέπει να σεβαστούμε και να αποτρέψουμε κάθε μορφή κακοποίησής τους. Η προστασία του παιδιού αποτελεί εγγύηση για μια υγιή κοινωνία.
Τα παιδιά αποτελούν τον θησαυρό μας, το μέλλον μας και τον καθρέπτη της κοινωνίας μας. Τα δικαιώματά τους είναι το θεμέλιο για ένα φωτεινότερο, πιο ανθρώπινο μέλλον. Σε μια υπεύθυνη κοινωνία που σέβεται τα μέλη της, καθένας πρέπει να αναλάβει την ευθύνη να προστατεύσει και να προωθήσει τα δικαιώματα αυτά. Καθένας είναι σημαντικός στον αγώνα για έναν κόσμο όπου κάθε παιδί θα μπορεί να μεγαλώσει με αξιοπρέπεια, σεβασμό κι αγάπη. Αποτελεί καθήκον μας ως μέλη της κοινωνίας να διασφαλίσουμε ότι κάθε παιδί έχει το δικαίωμα σε μια ασφαλή και ανεμπόδιστη πορεία προς την ενηλικίωση, σε ένα υγιές περιβάλλον το οποίο θα του επιτρέψει να αναπτύξει το πλήρες δυναμικό του.
Μαρία Πετροπούλου, Φιλόλογος (ειδίκευση στα Νέα ελληνικά) – Συγγραφέας
