Ιδιαίτερα μαθήματα πορτογαλικής και ισπανικής γλώσσας
Μέθοδοι εκμάθησης ενός μαγικού κόσμου
Είναι πλέον πολύ διαδεδομένη η πορτογαλική γλώσσα –λατινικής προέλευσης βέβαια- κι αυτό οφείλεται στο αυξημένο ενδιαφέρον των φοιτητών για τις χαμηλού κόστους ανταλλαγές ERASMUS στην Πορτογαλία, μια πανέμορφη και ασφαλέστατη χώρα με πολύ ευγενικό και συμπαθητικό λαό. Επίσης, αποτελεί κίνητρο η εκμάθησή της, επειδή είναι αρκετά καλοπληρωμένη στην αγορά εργασίας κι έχει ταυτόχρονα υψηλή μοριοδότηση για την εισαγωγή στη Σχολή Ξεναγών.
Είναι όμως η πορτογαλική, μια πολύ δύσκολη γλώσσα, όχι μόνο λόγω της προφοράς της (που είναι πολύ δυσνόητη στους ξένους), αλλά και λόγω της γραμματικής της, η οποία διατηρεί αρχαϊσμούς (μεσαιωνικά στοιχεία) της ισπανικής!… Έτσι, λοιπόν, δεν ενδείκνυται για διδασκαλία σε ανηλίκους, οι οποίοι δεν έχουν ακόμη εμπεδώσει ακόμα κάποιες λεπτομέρειες της μητρικής τους ελληνικής, και δεν έχουν ολοκληρώσει την εκμάθηση της βασικής αγγλικής ως ξένης γλώσσας.
Έχουμε τρεις πολύ σημαντικές συμβουλές για όσους από εσάς ενδιαφέρεστε να μάθετε πορτογαλικά:
- ΜΗΝ προσπαθείτε να μάθετε ισπανικά συγχρόνως με τα πορτογαλικά. Θα τα μπερδέψετε σίγουρα! Επίσης, αν τα ισπανικά σας είναι σε χαμηλό επίπεδο, μην ξεκινήσετε τα πορτογαλικά. Θα κάνετε ζημιά και στις 2 πλευρές…
- Πρέπει να ξέρετε ακριβώς για ποιον σκοπό χρειάζεστε τη γλώσσα, ώστε να αποφασίσετε αν πρέπει να ακολουθήσετε το σύστημα για την εκμάθηση πορτογαλικής γλώσσας της Λισαβόνας, ή του Ρίο ντε Τζανέιρο. Πρόκειται για 2 εντελώς διαφορετικές προφορές, με σημαντικές αλλαγές, όχι μόνο στο λεξιλόγιο, αλλά και στη γραμματική. Και τα βιβλία είναι επίσης διαφορετικά. Αν έχετε μάθει τη βραζιλιάνικη εκδοχή, μην δοκιμάσετε να δώσετε εξετάσεις στην πορτογαλική Λισαβόνας, γιατί θα αποτύχετε…
- Μην ξοδεύετε τα χρήματά σας και μη θυσιάζετε τα όνειρά σας κυνηγώντας τον μύθο των ταχύρρυθμων μαθημάτων. Όσο γρήγορα μαθαίνουμε κάτι, τόσο γρήγορα το ξεχνάμε, επειδή η εκμάθηση είναι επιφανειακή.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η πιστοποίηση γλωσσομάθειας της πορτογαλικής Λισαβόνας έχει 6 επίπεδα (Α1-2, Β1-2, C1-2) και αναγνωρίζεται από τον ΑΣΕΠ, ενώ η βραζιλιάνικη πιστοποίηση δίνεται μόνο για τα επίπεδα C1-2 και αναγνωρίζεται παγκοσμίως, εκτός από την Ελλάδα…
Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι διδασκαλίας, για on-line μαθήματα πορτογαλικής γλώσσας και όχι μόνο. Όλες έχουν πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα, και κάθε μια μπορεί να ταιριάζει (ή και όχι) σε διαφορετικούς τύπους ανθρώπων και σε διαφορετικές γλωσσικές ομάδες. Ως έμπειρος καθηγητής πορτογαλικών και ισπανικών, με διδακτική εμπειρία στο Πανεπιστήμιο, προτείνω τις εξής:
Ι. ΟLLENDORF = μέθοδος γραμματικής: Η εξήγηση των κανόνων γίνεται στη μητρική γλώσσα του μαθητή και όχι στην ξένη γλώσσα που μαθαίνει. (π.χ.: Ο ενεστώτας διαρκείας στα πορτογαλικά, δείχνει πράξη που γίνεται τη στιγμή που την περιγράφουμε: Agora estou a escrever um exercício. / Agora estou escrevendo um exercício. = Αυτήν τη στιγμή γράφω μία άσκηση. Θα πρέπει, όμως, να διευκρινίζουμε ότι δεν λειτουργεί όπως στα αγγλικά, όπου δηλώνει επίσης πράξη που πρόκειται να συμβεί στο άμεσο μέλλον. We’re leaving tomorrow = Αύριο φεύγουμε. Αυτή η μέθοδος ξεκαθαρίζει τα γραμματικά φαινόμενα και το λεξιλόγιο. Το αρνητικό είναι ότι με αυτή τη μέθοδο δεν μιλάμε ΤΗΝ γλώσσα, αλλά ΓΙΑ ΤΗΝ γλώσσα. Επίσης, δεν εξυπηρετεί παιδιά, αλλά ενηλίκους, και μάλιστα χωρίς μαθησιακές δυσκολίες, οι οποίοι, θα πρέπει επιπλέον να έχουν γνώσεις άλλων γλωσσών.
II. BERLITZ = μέθοδος λεξιλογίου. Αποκλείει τη μητρική γλώσσα του μαθητή και δεν αποδέχεται τη μετάφραση και την απομνημόνευση. Ο γραπτός λόγος περνά σε δεύτερη μοίρα. Τα βιβλία αυτής της μεθόδου παρουσιάζουν ακαταστασία στην επεξήγηση των γλωσσικών φαινομένων, δίνοντας την αίσθηση ότι ο μαθητής “δεν ξέρει, τελικά, τι ξέρει”, αναγκάζοντάς τον, έτσι να ασχολείται με πολυετή μαθήματα, που κουράζουν και είναι πολυέξοδα…
Το θετικό της στοιχείο είναι ότι ενθαρρύνει τον σπουδαστή να σκέφτεται και να μιλάει στην ξένη γλώσσα.
Δεν ενδείκνυται για άτομα που ενδιαφέρονται να ασχοληθούν επαγγελματικά με τη μετάφραση και τη διερμηνεία.
III. ALGE / HAMBURGER: Χρησιμοποιεί μικρά κείμενα, μέσα από τα οποία εξηγεί τους κανόνες, χωρίς να παρεμβαίνει η μητρική γλώσσα του μαθητή. Μέσα από την ανάγνωση, δίνεται έμφαση στην προφορά σε βασικό αλλά και σε προχωρημένο επίπεδο: Vater = φάτερ (=πατέρας, στα γερμανικά). Προσοχή! είναι προτιμότερο να μην σημειώνουμε την προφορά με λατινικά γράμματα, γιατί μπορεί να μας εντυπωθεί ως ορθογραφικό λάθος: fater.
Αυτή η μέθοδος δεν προτείνεται σε αρχάριους.
IV. ΟΠΤΙΚΟ-ΑΚΟΥΣΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ: Πρόκειται για προφορική επανάληψη των όσων ακούμε και βλέπουμε. Δεν συνιστάται να γίνεται ομαδικά, διότι δεν είναι δυνατόν να διερευνηθούν τυχόν λάθη. Αυτή η μέθοδος δεν αναπτύσσει τη δημιουργικότητα, όμως αν χρησιμοποιηθεί για μόνο 15 λεπτά στη μελέτη σπιτιού, απαντώντας σε προφορικές ερωτήσεις γραμματικού περιεχομένου με τη βοήθεια ακουστικού μέσου (CD), ή αν συνδυαστεί οπτικά με διαδραστικά μέσα (DVD-ROM / YouTube), τότε λειτουργεί πιο αποτελεσματικά και λιγότερο βαρετά.
Βοηθάει πολύ τους ακουστικούς τύπους, και άτομα με δυσφασία. Όμως και οι μαθητές της οπτικής κατηγορίας, μπορούν να επωφεληθούν από αυτήν τη μέθοδο, εάν γίνεται με video, ειδικά σε γλώσσες με ιδιαίτερη προφορά, όπως η πορτογαλική.
V. ΜΕΘΟΔΟΣ ΕΠΑΓΩΓΗΣ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ: Μαθητές (κυρίως ενήλικοι), με μεγάλη εμπειρία στην εκμάθηση γλωσσών, βρίσκουν ικανοποίηση κι αισθάνονται πληρότητα όταν ερευνούν μόνοι τους μία άγνωστη – και κυρίως απόμακρη – γλώσσα, κι ανακαλύπτουν “μικρούς θησαυρούς”. Ας δούμε ένα κείμενο, σε μία τέτοια “άγνωστη στο ευρύ κοινό” γλώσσα: την ουγγρική.
Péntek 21 Augusztus, Budapesti énekes Iskola: Szebestyén János koncertje. Szómbat 22 Augusztus Sárospataki Rákoczi Múseum: Liszt Ferenc kamarazenekar. Vásarnap 23 Augusztus, Református templom: Magyar Népköztarsaszág kórus.
Οι “διεθνείς” λέξεις και τα γνωστά κύρια ονόματα & τοπωνύμια, μας βοηθούν να συμπεραίνουμε κάποια νοήματα.
Υπάρχουν κι άλλες μέθοδοι, όπως η CORTINA (για γλώσσες που δεν έχουν λατινικό αλφάβητο) και η BBC (για ταχύρρυθμα μαθήματα επιφανειακής γνώσης), αλλά ως πλέον ακαταλληλότερη για όλους θα πρέπει να θεωρηθεί αυτή που εφαρμόζεται στις ξένες γλώσσες από πλευράς της εθνικής μας Β’-βάθμιας εκπαίδευσης… Τα αγγλικά, μια ζωντανή γλώσσα, που κινεί το εμπόριο και στηρίζει τις επιστήμες, δεν μπορεί να διδάσκεται ως “νεκρή” -όπως τα λατινικά… Αντίθετα, ας αναλογιστούμε πόσο καλύτερα αρχαία ελληνικά θα ξέραμε όλοι, εάν αυτά διδάσκονταν όπως διδάσκονται τα αγγλικά και οι υπόλοιπες ξένες γλώσσες στα καλά κέντρα γλωσσών της χώρας μας ή σε χώρες της βόρειας Ευρώπης… Αυτό, όμως, απαιτεί θαρραλέους υπουργούς παιδείας, που θα τολμήσουν ριζικές αλλαγές στο εκπαιδευτικό μας σύστημα…
Ανακεφαλαιώνοντας, θα αναφέρουμε ότι έρευνες έχουν αποδείξει ότι ο μέσος άνθρωπος συγκρατεί το 10% της ανάγνωσης, το 20% της ακουστικής παράδοσης, το 30% της οπτικοποιημένης διδασκαλίας (internet, video, κλπ), το 50% του συνδυασμού των 2 προηγούμενων, το 70% της προφορικής συμμετοχής, και το 90% της κιναισθητικής μεθόδου διδασκαλίας. Σε γενικές γραμμές, χάνεται το 85% της παράδοσης. Εάν όμως, κάνουμε μία σωστή κατανομή του χρόνου και των μαθησιακών δραστηριοτήτων μας, τότε το ποσοστό εμπέδωσης της διδακτέας ύλης, ανεβαίνει θεαματικά!
15 λεπτά γραμματικής επεξήγησης στην μητρική, με το σύστημα Ollendorf
15 λεπτά οπτικο-ακουστική (βλ. μέθοδο IV) εξάσκηση των στοιχείων
15 λεπτά συνδυασμού μεθόδων Alge/Hamburger & Επαγωγής Στοιχείων
15 λεπτά προφορικής εξάσκησης των δεδομένων από τις 3 προηγούμενες μεθόδους, με
αποκλεισμό της μητρικής, με τη μέθοδο Berlitz
Επίσης, συνιστούμε η διόρθωση του γραπτού λόγου να γίνεται με ενεργή συμμετοχή του μαθητή (ερωτήσεις), και χρησιμοποιώντας μαρκαδόρο με το αγαπημένο του χρώμα.
Για τη διόρθωση του προφορικού λόγου, συνιστούμε τις ήπιες, αστείες χειρονομίες, ή την αντιστροφή της πρότασης, με διορθωμένη τη λάθος λέξη. Ας δούμε ένα παράδειγμα στα ισπανικά:
π.χ. ¿Vosotros quieren comer? = λάθος // ¿Vosotros queréis comer? – Sí, nosotros queremos comer. = διόρθωση. (Θέλετε να φάτε; -Ναι, θέλουμε να φάμε)
Στο ημίωρο που απομένει για ένα πλήρες μάθημα 90 λεπτών σε ενηλίκους, μπορούν να ενταχθούν δραστηριότητες με ηλεκτρονικό υπολογιστή, διόρθωση κειμένου/ασκήσεων με συμμετοχή του μαθητή, ή “θεατρική” παρουσίαση θέματος. (Οι επί μέρους πτυχές μίας γλώσσας, όπως οι παροιμίες ή η καθημερινή αργκό, χρειάζονται ιδιαίτερη προσοχή, γιατί αλλάζουν συνεχώς.)
Έτσι, δημιουργούμε μία ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΜΕΘΟΔΟ, η οποία όμως, θα τηρεί μία λογική σειρά στη γραμματική και θα είναι διασκεδαστική. Είναι απαραίτητη, όμως, η αυτενεργός μάθηση, δηλαδή, πρέπει ο σπουδαστής να αναλάβει στα χέρια του τη γλώσσα και να μάθει με δική του ευθύνη αυτά ακριβώς που χρειάζεται για τη ζωή του. Ο δάσκαλος πορτογαλικών δεν είναι μάγος!
Πάντως, όποια μέθοδο κι αν ακολουθήσετε για την εκμάθηση πορτογαλικών ή ισπανικών, ένα είναι σίγουρο: θα απολαύσετε ένα ταξίδι στους πολύχρωμους πολιτισμούς των χωρών που τις μιλούν, στις μουσικές και στην εξωτική τους κουζίνα!
Καλό ταξίδι!
Καθηγητής πορτογαλικής και ισπανικής γλώσσας και πολιτισμού
