«Πανελλήνιες 2025: Με Ετοιμότητα και Ψυχραιμία στο Ξεκίνημα του Ταξιδιού»
Ένα «βήμα» πριν από τις εξετάσεις
Αύριο ξεκινάει η μεγάλη πρόκληση για τους μαθητές της Γ’ Λυκείου: οι Πανελλαδικές Εξετάσεις. Το πρώτο μάθημα είναι τα Νέα Ελληνικά και η κατάλληλη προετοιμασία δεν αφορά μόνο τη γνώση, αλλά και την ψυχολογική ετοιμότητα και την κατανόηση της στρατηγικής προσέγγισης των θεμάτων.
Όπως είπε ο Λάο Τσε, «Ένα ταξίδι χιλίων χιλιομέτρων αρχίζει με ένα βήμα». Αυτό το βήμα είναι η ψυχραιμία, η σωστή μελέτη και η επιμονή. Οι μαθητές καλούνται να αντιμετωπίσουν το πρώτο θέμα (Α), που αφορά την πύκνωση κειμένου. Εκεί απαιτείται εξοικείωση με τεχνικές, όπως η χρήση ονοματικών συνόλων, συνωνύμων, υπερώνυμων, μετοχών, η αντικατάσταση ευθέος με πλάγιο λόγο, και η μετάβαση από μεταφορική σε κυριολεκτική γλώσσα. Η αφαίρεση παραδειγμάτων και η διατήρηση του νοηματικού πυρήνα αποτελούν σημαντική δεξιότητα.
Το θέμα Β απαιτεί θεωρητική κατανόηση: προσδιορισμός πρόθεσης του συγγραφέα, τρόποι πειθούς και υφολογικής ανάλυσης (ειρωνεία, χιούμορ, συναισθηματικά φορτισμένος λόγος κ.λπ.), εντοπισμός της οργάνωσης της παραγράφου και των διαρθρωτικών στοιχείων. Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί στους μετασχηματισμούς του λόγου, όπως η μετατροπή ευθέος σε πλάγιο λόγο ή η αλλαγή ύφους, και η κατανόηση του επικοινωνιακού τους αποτελέσματος.
Η προσεκτική μελέτη των στοιχείων συνοχής και συνεκτικότητας (διαρθρωτικές λέξεις, ρηματικά πρόσωπα, σημεία στίξης) βοηθά τον μαθητή να αποδώσει με σαφήνεια το περιεχόμενο. Ερωτήματα που σχετίζονται με τη σύγκριση δύο κειμένων είναι πολύ συνηθισμένα, όπως και ο σχολιασμός του τίτλου σε σχέση με το περιεχόμενο, γι’ αυτό και απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή.
Στο θέμα Δ (παραγωγή λόγου- Έκθεση), το ζητούμενο είναι η σύνθεση ενός άρθρου, ομιλίας ή επιστολής με σαφή στόχευση, δομή και επιχείρημα. Ο μαθητής οφείλει να κατανοήσει ότι το «δεδομένο» είναι απλώς η αφορμή – ο κορμός του κειμένου του πρέπει να επικεντρώνεται στα «ζητούμενα». Κρίσιμο στοιχείο είναι η ενότητα της παραγράφου, η σαφήνεια στη διατύπωση και η αποφυγή κοινότοπων, υπερβολικών ή λαϊκών εκφράσεων.
Η θεματολογία πιθανότατα θα περιστρέφεται γύρω από έννοιες που συζητήθηκαν εκτενώς στη σχολική ύλη, όπως: ειρήνη και βία, τεχνητή νοημοσύνη, γλώσσα, οικογένεια, παιδικά δικαιώματα, ψηφιακός κόσμος, πολιτισμός, περιβάλλον, ποιοτική ζωή. Η επίκληση σε αξίες όπως ανθρωπισμός, αλληλεγγύη, ανεκτικότητα, εθελοντισμός μπορεί να αποτελέσει λειτουργική λύση ή πρόταση στα ζητήματα που τίθενται.
Τέλος, οι υποψήφιοι πρέπει να έχουν υπόψη τους ότι ένα επιτυχημένο γραπτό διαθέτει επικοινωνιακή αποτελεσματικότητα, πλούτο και ακρίβεια λεξιλογίου, καλά δομημένο συλλογισμό και πρωτοτυπία ιδεών. Ενδείκνυται η δημιουργική αξιοποίηση πληροφοριών των μη λογοτεχνικών κειμένων, η χρήση κατάλληλων παραδειγμάτων και η ενίσχυση του ύφους μέσα από συνειδητές γλωσσικές επιλογές.
Καλή επιτυχία σε όλους! Με εμπιστοσύνη στις δυνάμεις σας και την κατάλληλη προετοιμασία, το πρώτο βήμα μπορεί να σας οδηγήσει μακριά.
Τι πρέπει να προσέχει ο διορθωτής στην αξιολόγηση της παραγωγής λόγου
Η αξιολόγηση ενός γραπτού στην παραγωγή λόγου βασίζεται σε τρεις κύριους άξονες: περιεχόμενο, δομή και έκφραση. Ο σωστός συνδυασμός αυτών διασφαλίζει την ποιότητα και την πληρότητα του κειμένου του μαθητή.
- Περιεχόμενο (12 μονάδες):
Αξιολογείται η σαφήνεια της θέσης του μαθητή, η ποιότητα των επιχειρημάτων και η ικανότητα αιτιολόγησης και τεκμηρίωσης απόψεων. Επιθυμητές είναι οι πλούσιες, πρωτότυπες σκέψεις, χωρίς προκαταλήψεις ή δογματισμούς, με ίση ανάπτυξη όλων των ζητουμένων. Αντιθέτως, αρνητικά αξιολογείται η ασάφεια θέσεων, η φτωχή επιχειρηματολογία, η υπερβολική χρήση αναφομοίωτων γνώσεων, παραδειγμάτων ή ρητών, αλλά και οι παρεισφρήσεις άσχετων στοιχείων.
- Δομή (10 μονάδες):
Η λογική διάρθρωση των ιδεών, η ενότητα της παραγράφου, η συνεκτικότητα και οι επιτυχημένες μεταβάσεις μεταξύ των παραγράφων παίζουν καθοριστικό ρόλο. Θετικά αξιολογείται η προοδευτική ανάπτυξη της θέσης, η ομαλή μετάβαση μεταξύ θεματικών ενοτήτων και η φυσική κατάληξη σε λογικό συμπέρασμα. Αντίθετα, η αποσπασματική σκέψη, η τυπική μετάβαση ή η αδύναμη σύνδεση μεταξύ των μερών μειώνουν τη συνοχή του κειμένου.
3. Έκφραση (8 μονάδες):
Η σαφήνεια, η ακρίβεια, η γλωσσική ομοιομορφία και το προσωπικό ύφος ενισχύουν τη δυναμική του γραπτού. Απαραίτητο είναι το ύφος να ταιριάζει στο είδος του κειμένου (π.χ. άρθρο, ομιλία, επιστολή). Σφάλματα όπως ασάφεια, γενικόλογες εκφράσεις, υπερβολές, κλισέ, πομπώδης ή φλύαρος λόγος και λανθασμένη χρήση λέξεων υποβαθμίζουν το αποτέλεσμα.
Η αξιολόγηση δεν πρέπει να γίνεται αποσπασματικά αλλά με βάση τη γενική εικόνα του γραπτού. Καθαρογραμμένο, ευανάγνωστο γραπτό με ορθή χρήση στίξης και παραγράφων ενισχύει την εντύπωση του διορθωτή, ενώ η ακαταστασία και οι συχνές διαγραφές την υποβαθμίζουν.
Η σφαιρική εκτίμηση του γραπτού με βάση αυτά τα κριτήρια εξασφαλίζει μια δίκαιη και ουσιαστική αξιολόγηση.
Διαβάστε και αυτό το άρθρο (https://www.protagon.gr/anagnwstes/ax-aftes-oi-panellinies-34241000000)
Μαρία Πετροπούλου Φιλόλογος -Συγγραφέας στις εκδ. ΖΗΤΗ
https://ziti.gr/syggrafeas/petropoyloy-d-maria
https://teacherwise.gr/instructor/maria-petropoulou/
Σας ευχόμαι…
30 Μαΐου 2025
