Η αξία της Ιστορίας και τρόποι μάθησης
Η ιστορία είναι ένα μάθημα που μας παρέχει γνώσεις για το παρελθόν. Μας
βοηθά να καταλάβουμε τους ανθρώπους και τις κοινωνίες του παρελθόντος
και του παρόντος. Παρέχει απαντήσεις σχετικά με τον τρόπο ζωής των
ανθρώπων, την προέλευση των συνηθειών τους καθώς και των
κοινωνικοπολιτικών ιδεών και νόμων ενός κράτους. Αν κατανοήσουμε την
νοοτροπία των ανθρώπων του παρελθόντος σίγουρα θα καταλάβουμε και
την σύγχρονη εξέλιξή τους. Έτσι κι αλλιώς δεν μπορούμε να καταλάβουμε
το σήμερα αν δεν ξέρουμε σε βάθος το χθες.
Η ιστορία λοιπόν παρέχει ταυτότητα, μπορούμε μέσα από αυτήν να
μάθουμε πως ομάδες ανθρώπων και ολόκληρες χώρες διαμορφώθηκαν και
εξελίχθηκαν μέχρι και σήμερα. Συνδέεται δηλαδή άμεσα με το παρόν,
επιδρά στην πολιτισμική φυσιογνωμία μιας κοινωνίας και καθορίζει τους
κανόνες της. Η ιστορία είναι πράξη αυτογνωσίας, μαθαίνουμε ιστορία για
εμάς για να καταλάβουμε ποιοι είμαστε και που θέλουμε να πάμε.
Το μάθημα της ιστορίας μπαίνει στην λίστα καθηκόντων από την
Γ΄Δημοτικού. Για τους περισσότερους μαθητές αποτελεί έναν μόνιμο φόβο
ή μια βαρετή υποχρέωση. Η μελέτη της Ιστορίας στο σπίτι προκαλεί
συνήθως φωνές, εντάσεις και απογοήτευση. Ένας καλός δάσκαλος ιστορίας
ή καθηγητής ιστορίας όμως μπορεί να κάνει το μάθημα παιχνίδι. Ειδικά τα
ιδιαίτερα μαθήματα ιστορίας δίνουν την ευκαιρία στον εκπαιδευτικό να
καταλάβει τις δυσκολίες του μαθητή ή της μαθήτριας και να βρει
κατάλληλους τρόπους μετάδοσης της ιστορικής γνώσης.
Παρακάτω θα δούμε πέντε απλά βήματα για την μελέτη της Ιστορίας. Πριν
αναφέρουμε τα βήματα να τονίσουμε ότι βασικό κλειδί είναι το παιδί να
είναι συγκεντρωμένο στην τάξη. Αυτό βέβαια είναι δουλειά τόσο του
παιδιού όσο και των εκπαιδευτικών να του ενεργοποιούν το ενδιαφέρον για
να βλέπει το μάθημα όσο πιο ελκυστικό γίνεται.
Πάμε να δούμε τα βήματα:
- Διαβάζω όλο το μάθημα δυο – τρεις φορές με συγκεντρωμένο μυαλό.
Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να έχω την ησυχία μου, να μην ακούγονται άλλοι
θόρυβοι (τηλεόραση, ομιλίες, βίντεο) - Υπογραμμίζω τα σημαντικά (τις λέξεις-κλειδία) και σκέφτομαι γιατί
μιλάει κάθε παράγραφος. - Γράφω πλαγιότιτλο ή μια σχετική ερώτηση δίπλα από την παράγραφο
που επεξεργάζομαι κάθε φορά. - Αν έχω σχεδιάγραμμα ή ερωτήσεις τα διαβάζω και προσπαθώ να φέρω
στο μυαλό μου και να ανακαλέσω όλες τις λεπτομέρειες που συζητήσαμε
στο ιδιαίτερο μάθημα ή στην τάξη. Έτσι θα μπω σιγά – σιγά στο κλίμα του
μαθήματος. - Προσπαθώ να συνδέσω αυτά που διαβάζω τώρα με τα προηγούμενα, έτσι
ώστε να φτιάξω μια «πλοκή» στο μυαλό μου. Πώς το προηγούμενο γεγονός
οδήγησε σε αυτό που διαβάζω τώρα; Τι σύνδεση υπάρχει;
Είναι βέβαιο ότι στην αρχή τα παιδιά θα ζητήσουν βοήθεια από τους γονείς
ή τον δάσκαλο. Στόχος είναι να επιμείνουμε σε αυτά που είναι όντως
σημαντικά, σε αυτά που θα δομήσουν την ιστορική γραμμή των γεγονότων
του παιδιού και θα το βοηθήσουν να αποκτήσει μια συνείδηση του γιατί
μαθαίνω ιστορία. Αφού έχει διαβάσει το μάθημα, έχει μελετήσει
πλαγιότιτλους, ερωτήσεις, σχεδιάγραμμα, αφού έχει πραγματικά
προσπαθήσει να δει «τι είναι αυτό που έχω μπροστά μου» μπορούμε να του
κάνουμε ερωτήσεις και να μπούμε στη διαδικασία να συζητήσουμε για κάτι
που εμείς θυμόμαστε.
Σκοπός είναι να καλλιεργήσουν οι μαθητές την αφαιρετική σκέψη. Να είναι
σε θέση δηλαδή από ένα σύνολο πληροφοριών να εστιάσουν στις πιο
σημαντικές και να εντοπίσουν το γενικό νόημα. Η ανάπτυξη της ιστορικής
σκέψης στα παιδιά θα τα κάνει αύριο να είναι σκεπτόμενοι πολίτες και να
έχουν μια δυναμική παρουσία στην κοινωνία.
Ελευθερία Πύλιου, Φιλόλογος