Από το Σεπτέμβριο του 2025, το σχολείο αλλάζει… και αλλάζει προς το καλύτερο. Σε μια εποχή που τα παιδιά κατακλύζονται από πληροφορίες, οθόνες και ψηφιακές εντυπώσεις, το ελληνικό σχολείο τολμά να κάνει χώρο για κάτι παλιό αλλά τόσο αναγκαίο: τη λογοτεχνία. Όχι πια αποσπάσματα απομονωμένα, ξεκομμένα από το σύνολο του έργου· αλλά ολόκληρα βιβλία, με αρχή, μέση και τέλος. Με ήρωες που ζουν, σκέφτονται, αμφιβάλλουν. Με ιστορίες που καλούν τον μαθητή να βυθιστεί, να σκεφτεί, να νιώσει.
Η Λογοτεχνία στο Δημοτικό παύει να είναι «ένα κεφάλαιο στη Γλώσσα» και αποκτά τον δικό της χώρο, τον δικό της χρόνο και -κυρίως- τον δικό της σκοπό. Και αυτό, ας το πούμε καθαρά, είναι μια εκπαιδευτική τομή.
Απόσπασμα τέλος – Ζήτω το πλήρες έργο!
Για χρόνια, οι μαθητές του Δημοτικού έρχονταν σε επαφή με τη λογοτεχνία μέσα από σκόρπια αποσπάσματα: λίγες γραμμές από ένα μυθιστόρημα, ένα ποίημα κομμένο στη μέση, ένα παραμύθι με τέλος “προς συζήτηση”. Αν και οι προθέσεις των παλαιότερων προγραμμάτων ήταν καλές, συχνά χάνονταν η μαγεία της συνέχειας, της εξέλιξης, της ολοκλήρωσης μιας ιστορίας.
Πλέον, το τοπίο αλλάζει. Οι μικροί μαθητές θα διαβάζουν ολόκληρα λογοτεχνικά έργα, προσαρμοσμένα στην ηλικία και τα ενδιαφέροντά τους. Έργα ελληνικής και παγκόσμιας παιδικής λογοτεχνίας, που τους καλούν να κάνουν κάτι βαθιά ανθρώπινο: να ακολουθήσουν μια ιστορία από την αρχή μέχρι το τέλος της.
Η e-Vivlio φέρνει τη λογοτεχνία πιο κοντά από ποτέ
Η νέα προσέγγιση υποστηρίζεται από την καινοτόμα πλατφόρμα e-Vivlio, που δίνει στους εκπαιδευτικούς όλα τα εργαλεία που χρειάζονται για να φέρουν τη λογοτεχνία ζωντανά μέσα στην τάξη. Δεν πρόκειται απλώς για μια βάση κειμένων – αλλά για έναν ψηφιακό κόμβο φιλαναγνωσίας, με δραστηριότητες δημιουργικής γραφής, ηχητικά αποσπάσματα, προτάσεις για διαθεματικές συνδέσεις και υποστήριξη για μαθητές με μαθησιακές ιδιαιτερότητες.
Η τεχνολογία εδώ δεν αντικαθιστά το βιβλίο. Το πλαισιώνει. Το φωτίζει. Το κάνει πιο προσιτό και πιο παιγνιώδες χωρίς να χάνει τη σοβαρότητα του περιεχομένου του.
Γιατί έχει σημασία αυτή η αλλαγή;
Η λογοτεχνία δεν είναι πολυτέλεια. Είναι ανάγκη. Καλλιεργεί τη φαντασία, τη γλωσσική ευχέρεια, τη συναισθηματική νοημοσύνη και -ίσως πιο σημαντικό- την ενσυναίσθηση. Όταν ένα παιδί διαβάζει για έναν ήρωα που νιώθει μοναξιά, χαρά, φόβο ή ελπίδα, δεν αποστηθίζει συναισθήματα: τα βιώνει. Τα αναγνωρίζει μέσα του. Τα εξασκεί.
Σε μια κοινωνία που συχνά αγωνίζεται να ακούσει και να καταλάβει τον Άλλο, η λογοτεχνία μαθαίνει στα παιδιά να στέκονται στη θέση του άλλου, να ακούν σιωπηλά και να νιώθουν δυνατά. Και αυτό, καμία άσκηση γραμματικής δεν μπορεί να το πετύχει μόνη της.
Ο ρόλος του εκπαιδευτικού: αναγνώστης, εμψυχωτής, συνοδοιπόρος
Αυτή η αλλαγή δεν θα πετύχει μόνο με νέα βιβλία και πλατφόρμες. Θα πετύχει χάρη στους εκπαιδευτικούς. Εκείνοι είναι που θα «ξεκλειδώσουν» τα έργα για τους μαθητές τους, που θα διαβάσουν μαζί τους, που θα συζητήσουν ερωτήματα χωρίς έτοιμες απαντήσεις, που θα γελάσουν και θα συγκινηθούν στην τάξη.
Η Λογοτεχνία στο Δημοτικό, όπως σχεδιάζεται για το 2025-2026, δεν απαιτεί από τον εκπαιδευτικό να είναι κριτικός λογοτεχνίας. Του ζητά κάτι πολύ πιο όμορφο: να είναι αναγνώστης δίπλα στους μαθητές του. Να διαβάζει μαζί τους. Να ρωτά «Εσένα τι σου θύμισε αυτό;». Να αφήνει τα παιδιά να βρουν τις δικές τους λέξεις, τα δικά τους νοήματα.
Τελικά, το σχολείο μπορεί να αγαπηθεί ξανά
Όταν ένα παιδί επιστρέφει σπίτι και λέει «μας διάβασαν ένα υπέροχο βιβλίο σήμερα», κάτι έχει ήδη κερδηθεί. Όχι μόνο από πλευράς γνώσης, αλλά από πλευράς σχέσης με το σχολείο. Η Λογοτεχνία στο Δημοτικό φέρνει πίσω την αφήγηση, τη φαντασία, την ταύτιση. Και μαζί τους, φέρνει πίσω και την αγάπη για το διάβασμα.
Και ίσως, εκεί κρύβεται και το μεγαλύτερο στοίχημα της εκπαίδευσης: όχι να διαμορφώσει απλώς καλούς μαθητές, αλλά ευαίσθητους αναγνώστες και σκεπτόμενους ανθρώπους.
