ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ - ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

KEIMENO 1 (Μη λογοτεχνικό)

Η κατανάλωση του εαυτού

[…] Ζούμε πλέον σε μια κοινωνία που έχει οργανωθεί γύρω από το τι θα καταναλώσουμε. Καταναλώνουμε βίντεο στα social media, επιγραμματικές ειδήσεις, φωτογραφίες, δεν καταναλώνουμε πια προϊόντα, αλλά ανθρώπους. Και δεν είμαστε μόνο καταναλωτές, αλλά και οι ίδιοι προϊόν για κατανάλωση. Ο καπιταλισμός έχει φτάσει στο αποκορύφωμά του. Κι αυτό ακτινοβολείται σε κάθε εμπειρία: στον πολιτισμό, την ψυχαγωγία, την πολιτική οργάνωση και τις ανθρώπινες σχέσεις.

[…] Σήμερα η πλειοψηφία των ανθρώπων δεν παράγει, δεν είναι αγρότες, ούτε εργάτες, αλλά αλλοτριωμένοι καταναλωτές, με όλες τις ανθρώπινες σχέσεις να βασίζονται στην κατανάλωση. Αποξενωνόμαστε από την ίδια μας τη ζωή, η οποία γίνεται αντικείμενο προς κατανάλωση. Είμαστε «θεατές» της ζωής μας, χωρίς να τη βιώνουμε πραγματικά, και ταυτόχρονα το «θέαμα» για τους άλλους. Η κυριαρχία του καπιταλισμού στην κοινωνική ζωή έφερε την υποβάθμιση από το να «υπάρχεις» στο να «έχεις».

Η κυριαρχία των κοινωνικών δικτύων μας υποβάθμισε ακόμα περισσότερο· έχουμε οδηγηθεί από το «να έχεις» στο «να φαίνεσαι». Στρέψαμε τον φακό της κάμερας από τον άλλον ή το τοπίο προς τον εαυτό μας. Η φωτογραφία, που κάποτε είχε στόχο να κρατήσει την ανάμνηση αναλλοίωτη, έγινε ο ναρκισσιστικός καθρέφτης μας. Καταναλώνουμε συνεχώς φωτογραφίες, βίντεο, σκέψεις των άλλων ανθρώπων που μας υπαγορεύουν τον κανόνα «ό,τι φαίνεται είναι καλό», ενώ σε περιόδους κρίσης κοιτάμε ανήμποροι και μουδιασμένοι, γιατί κανείς δεν υπόσχεται τίποτα για το μέλλον παρά μόνο δηλώνει: «αυτή είναι η κατάσταση, αποδέξου τη».

Αφού υποβαθμιστήκαμε σε προϊόντα προς κατανάλωση, αυτόματα παγιδευτήκαμε και στους κανόνες της αγοράς. Πρέπει να φαινόμαστε επιτυχημένοι, να φαινόμαστε ευτυχισμένοι, να φαινόμαστε όμορφοι. Όπως ένα «τέλειο» προϊόν στη διαφήμιση, έτσι κι εμείς πρέπει να φαινόμαστε ιδανικοί προς κατανάλωση. Ταυτόχρονα, οι αλγόριθμοι μας διαβάζουν και συνεχίζουν να μας τροφοδοτούν με οπτικά σκουπίδια και διαφημίσεις προϊόντων για τις δήθεν ανάγκες μας, αλλά όχι για τις ουσιαστικές επιθυμίες μας. Αυτές τις αγνοούμε και εμείς και οι αλγόριθμοι.

[…] Θεατές της ίδιας μας της ζωής, έχουμε υποβιβαστεί σε μια κατάσταση απομονωμένης παθητικότητας. Τα κοινωνικά δίκτυα, με χιλιάδες φωτογραφίες και βίντεο, διαμορφώνουν τον τρόπο που πρέπει να συμπεριφερόμαστε. Αντικαθιστούν τη δράση με την παθητικότητα· την κριτική σκέψη, με το μούδιασμα. Θάβεται η ουσιαστική μας επιθυμία και γίνεται ανάγκη να αρέσουμε στους άλλους. Ο πρωτόγονος άνθρωπος ήταν κυνηγός θηραμάτων για να επιβιώσει. Εμείς έχουμε καταντήσει κυνηγοί των likes και των reactions για να επιβιώσουμε υπαρξιακά και συναισθηματικά.

[Ειρήνη Δερμιτζάκη, 23/08/2025, άρθρο διασκευασμένο για τις ανάγκες της εξέτασης που δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα: www.fragilemag.gr]

KEIMENO 2 (Μη λογοτεχνικό)

Social media: ναρκισσισμός και διαιώνιση κενού

[…] Σήμερα έχουμε απορροφηθεί σε τέτοιο βαθμό από τον εαυτό μας, την εικόνα μας και την εκμαίευση αποδοχής από τους πολλούς, ώστε πλέον αυτός ο τρόπος αποτελεί μέσο κοινωνικής δικτύωσης και κοινωνικοποίησης. Ο σύγχρονος άνθρωπος θεωρεί πιο σημαντικό να φωτογραφίσει ένα ηλιοβασίλεμα έτσι, ώστε να το ποστάρει για να λάβει θαυμασμό, παρά να το απολαύσει. Οι ναρκισσιστικές μας ανάγκες οξύνονται, οι προσωρινές ενδορφίνες των likes αντικαθιστούν την ευτυχία και μας εθίζουν στην έκθεση του εαυτού μας και της ζωής μας.

Μιλάμε για σύνδεση σε εφαρμογές και αποσυνδεόμαστε από τον εαυτό μας και τους γύρω μας, γεγονός που διαιωνίζει το κενό μας. Το αίσθημα της εσωτερικής μας ανεπάρκειας δε προέρχεται από εκεί που μας έπεισαν πως προέρχεται, δε σχετίζεται με το πόσο όμορφος/η είσαι σύμφωνα με τα πρότυπα ομορφιάς, ούτε με την αποδοχή που λαμβάνεις στο διαδίκτυο, προέρχεται από την έλλειψη ανθρωπισμού, επικοινωνίας και ζωής. Όσο και αν καταφέρει κανείς να ανταποκρίνεται, για παράδειγμα, στα δόγματα που κηρύττει η βιομηχανία ομορφιάς και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, θα εξακολουθεί να βιώνει το αίσθημα ανεπάρκειας, το οποίο ενεργοποιεί την ανάγκη μας για κατανάλωση. Το συναισθηματικό κενό δεν καλύπτεται με την ύλη, έχει άυλη, ψυχική υπόσταση και χρήζει ψυχοθεραπείας.

Τα social media ή η τηλεόραση δε χρωματίζονται με άσπρο ή μαύρο σαν δημιουργίες. Το χρώμα το καθορίζουν οι προθέσεις και η ευσυνειδησία μας. Η εποχή μας έχει ως κέντρο το «φαίνεσθαι» και οι επιχειρήσεις φροντίζουν να το πουλήσουν και να το διαμορφώσουν για εσένα. Εκεί που σου φυτεύουν την ανάγκη της αυτοπροβολής, ταΐζουν χειριστικά το ναρκισσισμό σου και μετά τον λιμοκτονούν. Σου υπενθυμίζουν πως δεν είσαι αρκετός/ή, αλλά φυσικά, σου παραχωρούν το προνόμιο να καλύψεις αυτή την ”ανεπάρκεια” μέσω του εμπορίου.

Είναι όμως ποτέ τίποτε αρκετό; Πότε έρχεται το αίσθημα πληρότητας; Μας έχει εισχωρήσει η ανάγκη να προβαλλόμαστε ακατάπαυστα, προσδοκώντας από τους άλλους αυτό που πιστεύουμε πως δεν μπορούμε να μας προσφέρουμε οι ίδιοι, την εσωτερική επάρκεια. Το σώμα μας, το πρόσωπό μας, η ζωή μας, οι στιγμές μας, ανήκουν σε εμάς και δεν τα καθορίζουν οι απόψεις του περίγυρου. Η αίσθηση της μοναδικότητας μιας στιγμής που ξέρεις πως δεν θα ξαναβιώσεις, δε θα τη ξαναδείς, είναι ένα μυστικό δικό σου, φέρει ένα χαρμάνι νοσταλγικότητας που εκστασιάζει και σου ζωγραφίζει ένα χαμόγελο στη θύμηση.

[Άννα Χριστάκη, 20/02/2021, άρθρο διασκευασμένο για τις ανάγκες της εξέτασης που δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα: www.maxmag.gr]

KEIMENO 3 (Λογοτεχνικό)

Κατερίνα Αγγελάκη – Ρουκ, «Μοναξιά»

Το πρώτο ποίημα της Κατερίνας Αγγελάκη Ρουκ που το έγραψε σε ηλικία 16 ετών. Ο νονός της, Νίκος Καζαντζάκης, είπε γι’ αυτό το ποίημα: «το πιο όμορφο ποίημα που έχω διαβάσει ποτέ στη ζωή μου».

Αν ενώσεις το βροχόνερο με το δάκρυ σου

το γέλιο σου με τον ήλιο

το σίφουνα, τον αγέρα με την ξεσηκωμένη αγανάκτησή σου.

Αν κλάψεις για τα παιδάκια με τις ρόδινες ανταύγειες

του δειλινού στο πρόσωπο, που πλαγιάζουν

με τα χεριά αδειανά, με τα πόδια γυμνά

θα βρεις τη μοναξιά σου.

Αν σκύψεις στους συνανθρώπους σου

μες στα αδιάφορα μάτια τους θα ‘ναι γραμμένη

απελπιστική, ολοκληρωτική η μοναξιά σου.

Κι αν πάλι τους δείξεις το δρόμο της δύναμης

και τους ξεφωνίσεις να πιστέψουν μόνο τον εαυτό τους

θα τους δώσεις μια πίκρα παραπάνω

γιατί δε θα το μπορούν, θα ‘ναι βαρύ γι’ αυτούς

και θα ‘ναι πάλι η μοναξιά σου.

Αν φωνάξεις την αγάπη σου

θα ‘ρθει πίσω άδεια, κούφια, η ίδια σου η φωνή

γιατί δεν είχε το κουράγιο να περάσει όλες

τις σφαλισμένες πόρτες, όλα τα κουρασμένα βήματα

όλους τους λασπωμένους δρόμους.

Θα γυρίσει πίσω η φωνή που την έστειλες τρεμάμενη

λαχταριστή, με άλλα λόγια που δεν την είχες προστάξει εσύ

τα λόγια της μοναξιάς σου.

Θεέ μου, τι θα γίνουμε;

Πώς θα πορευτούμε;

Πώς θα πιστέψουμε; Πώς θα ξεγελαστούμε;

Μ’ αυτή την αλλόκοτη φυγή των πραγμάτων

των ψυχών από δίπλα μας;

[Το παραπάνω κείμενο αντλήθηκε αυτούσιο από την ιστοσελίδα: www.poiimata.com]

ΘΕΜΑ Α

Σύμφωνα με τη συντάκτρια του Κειμένου 1, σήμερα η κυριαρχία των κοινωνικών δικτύων έχει διαμορφώσει ένα καθεστώς ατέρμονης κατανάλωσης τόσο των άλλων ανθρώπων όσο και του εαυτού μας. Ποιες συνέπειες του συγκεκριμένου φαινομένου εντοπίζει στην ψυχολογία των χρηστών αλλά και την ποιότητα των κοινωνικών σχέσεων; Να τις συνοψίσετε σε ένα κείμενο 50 – 60 λέξεων.

Μονάδες 20

ΘΕΜΑ Β

Β1.
Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε, με βάση τα Κείμενα 1 και 2, τις παρακάτω περιόδους λόγου, γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε περίοδο, τη λέξη «Σωστό» ή «Λάθος» (χωρίς αναφορά σε χωρία των κειμένων):

Σύμφωνα με το Κείμενο 1, ο σύγχρονος άνθρωπος εξακολουθεί να ζει σε μια κοινωνία που στηρίζεται κυρίως στην παραγωγή και την εργασία.
Στο Κείμενο 2 υποστηρίζεται ότι τα social media ευθύνονται αποκλειστικά για τη δημιουργία του αισθήματος ανεπάρκειας στους ανθρώπους.
Στο Κείμενο 1 υποστηρίζεται ότι οι αλγόριθμοι ικανοποιούν τις ουσιαστικές επιθυμίες των ανθρώπων.
Στο Κείμενο 2 τονίζεται ότι η πληρότητα και η ψυχική ισορροπία δεν επιτυγχάνονται μέσω της κατανάλωσης ή της επιφανειακής προβολής.
Σύμφωνα με το Κείμενο 1, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ενισχύουν την αυθεντική επικοινωνία και τη δημιουργική δράση των ανθρώπων.

Μονάδες 15

Β2. Συμφωνούν ή διαφωνούν, ως προς το περιεχόμενό τους, τα Κείμενα 1 και 2, αναφορικά με την επίδραση των κοινωνικών δικτύων στη στάση και συμπεριφορά των χρηστών; Σε ποια σημεία; Να τα αναδείξετε σε μία παράγραφο 80 περίπου λέξεων.

Για τον τρόπο που απαντάμε σε ερώτηση σύγκρισης κειμένων δείτε την αναλυτική θεωρία του βιβλίου Νέα Ελληνικά Γ Λυκείου -Πρακτικός οδηγός για τα θέματα Α, Β ,Γ, Δ, 4^η Ενότητα, σελ. 112.

Μονάδες 10

Β3 α. Στην τρίτη (3^η) παράγραφο του Κειμένου 2 κυριαρχεί η χρήση της μεταφορικής γλώσσας. Αφού τεκμηριώσετε την παραπάνω διαπίστωση με δύο (2) παραδείγματα μέσα από το κείμενο, να εξηγήσετε δύο επικοινωνιακούς στόχους που πετυχαίνει η συντάκτρια. Ποιες αλλαγές θα παρατηρούσατε στο ύφος, αν επιλεγόταν η κυριολεκτική λειτουργία της γλώσσας αντί της μεταφορικής στο ζητούμενο απόσπασμα;

Μονάδες 5

Β3 β. «Τα κοινωνικά δίκτυα, με χιλιάδες φωτογραφίες και βίντεο, διαμορφώνουν τον τρόπο που πρέπει να συμπεριφερόμαστε. Αντικαθιστούν τη δράση με την παθητικότητα· την κριτική σκέψη, με το μούδιασμα»: στο διπλανό απόσπασμα από την πέμπτη (5^η) παράγραφο του Κειμένου 1 να εντοπίσετε το είδος της σύνταξης και να τη μετατρέψετε στην αντίθετή της, επισημαίνοντας δύο (2) αλλαγές που παρατηρείτε στο ύφος έπειτα από τη μετατροπή.

Μονάδες 5

ΘΕΜΑ Γ΄

Πώς εννοιολογεί η ποιητική φωνή τη «μοναξιά» στο Κείμενο 3; Στην απάντησή σας να εντάξετε δημιουργικά και τρεις (3) κειμενικούς δείκτες. Συμφωνείτε με τους παρακάτω καταληκτικούς στίχους του ποιήματος και γιατί:

Θεέ μου, τι θα γίνουμε;

Πώς θα πορευτούμε;

Πώς θα πιστέψουμε; Πώς θα ξεγελαστούμε;

Μ’ αυτή την αλλόκοτη φυγή των πραγμάτων

των ψυχών από δίπλα μας;

Μονάδες 15

ΘΕΜΑ Δ

Τα δύο κείμενα αναφοράς κάνουν λόγο για τον τρόπο με τον οποίο τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επηρεάζουν τον σύγχρονο άνθρωπο, προβάλλοντας την άποψη ότι η ανάγκη για προβολή, αποδοχή και κατανάλωση έχει οδηγήσει σε αλλοτρίωση, αποξένωση και ψυχικό κενό. Με αφορμή την παραπάνω θέση, αναλαμβάνετε σε άρθρο σας 350 – 400 λέξεων που θα δημοσιευτεί στην ιστοσελίδα του σχολείου σας να απαντήσετε στα ακόλουθα ερωτήματα:

Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με την άποψη ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν μετατρέψει τον άνθρωπο σε «προϊόν προς κατανάλωση» και έχουν αλλοιώσει την αυθεντικότητα των ανθρώπινων σχέσεων;
Με ποιους τρόπους ο άνθρωπος μπορεί να διατηρήσει την ελευθερία και την αυθεντικότητά του μέσα στην ψηφιακή εποχή;

Μονάδες 30

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΕΞΑΣΚΗΣΗ ΠΑΝΩ ΣΤΟ ΘΕΜΑ Β΄

Να εξετάσετε τη μορφική και νοηματική σύνδεση της δεύτερης (2^ης) και τρίτης (3^ης) παραγράφου του Κειμένου 1.

Να εξηγήσετε την επικοινωνιακή λειτουργία: α) του α΄ και γ΄ ρηματικού προσώπου στη δεύτερη (2^η) παράγραφο του Κειμένου 2 και β) του β΄ ρηματικού προσώπου στην τρίτη (3^η) παράγραφο του Κειμένου 2, επισημαίνοντας, σε κάθε περίπτωση, σχετικά χωρία από το κείμενο για την τεκμηρίωση της απάντησής σας.

Εναλλακτικά:

Ποιο είναι το ρηματικό πρόσωπο που κυριαρχεί σε όλο το εύρος του Κειμένου 1 και ποιο πιστεύετε πως είναι το επικοινωνιακό αποτέλεσμα που επιτυγχάνεται; Για την απάντησή σας να λάβετε υπόψη και το κειμενικό είδος που αξιοποιείται.

Στην τρίτη (3^η) παράγραφο του Κειμένου 1 αξιοποιούνται η άνω τελεία και τα εισαγωγικά. Να τεκμηριώσετε τη συγκεκριμένη διαπίστωση αναφέροντας ένα παράδειγμα για καθένα από τα παραπάνω σημεία στίξης και εξηγώντας με συντομία την επικοινωνιακή λειτουργία του.

Ποιος ο δομικός και επικοινωνιακός ρόλος των δύο ερωτημάτων, με τα οποία ξεκινά η τέταρτη (4^η) παράγραφος του Κειμένου 2;

ΠΡΟΣΘΕΤΕΣ ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ

Στα Κείμενα 1 και 2 να εντοπίσετε λέξεις που συμφωνούν με τις παρακάτω ερμηνείες. Δίπλα από κάθε ερμηνεία δίνεται η παράγραφος του κειμένου, όπου θα αναζητήσετε την καθεμία λέξη, καθώς και η γραμματική της κατηγορία. Να προσέξετε να τοποθετήσετε τις λέξεις που βρήκατε στον αρχικό τους τύπο (π.χ. τα ρήματα στο α΄ ενικό του ενεστώτα, τα ουσιαστικά στην ονομαστική ενικού, τα επίθετα στην ονομαστική ενικού του αρσενικού, κ.ο.κ.):

Κείμενο 1

οικονομικό και κοινωνικό σύστημα στο οποίο το ιδιωτικό κεφάλαιο αποτελεί το βασικό παράγοντα της οικονομικής ζωής (α΄ παράγραφος, ουσιαστικό) = ________________
(κοιν.) αυτός που έχει αποξενωθεί από τον ίδιο του τον εαυτό (β΄ παράγραφος, επίθετο) = _______________
ο ανώτατος βαθμός, το ανώτατο όριο ή σημείο μιας κατάστασης ή μιας ιδιότητας (α΄ παράγραφος, ουσιαστικό) = _______________
(μαθημ.) σύνολο κανόνων που εφαρμόζονται για την επίλυση ενός προβλήματος (δ΄ παράγραφος, ουσιαστικό) = ________________
η στάση αποδοχής μια κατάστασης ή επίδρασης, λόγω αδράνειας ή έλλειψης δράσης για τη μεταβολή της (ε΄ παράγραφος, ουσιαστικό) = ________________

Κείμενο 2

(βιοχημ.) φυσική χημική ουσία που παράγεται στον εγκέφαλο και στον νωτιαίο μυελό, γνωστή για τις αναλγητικές και ευφορικές της ιδιότητες, ως απάντηση του οργανισμού σε πόνο, άγχος ή σωματική άσκηση (α΄ παράγραφος, ουσιαστικό) = _______________
η απόσπαση γνώμης ή πληροφορίας με πλάγιο τρόπο, συνήθ. με έντεχνες ερωτήσεις (α΄ παράγραφος, ουσιαστικό) = ______________
(ψυχ.) η διαδικασία με την οποία ένα άτομο εντάσσεται και ενσωματώνεται μέσα στο κοινωνικό σύνολο (α΄ παράγραφος, ουσιαστικό) = ________________
ο υπερβολικός θαυμασμός του εαυτού μας και η εκδήλωση αυτού του θαυμασμού (γ΄ παράγραφος, ουσιαστικό) = ________________
πεθαίνω από έλλειψη τροφής, από ασιτία (γ΄ παράγραφος, ρήμα) = ____________
Να αξιοποιήσετε τα ρήματα της παρένθεσης, που προέρχονται από τα Κείμενα 1 και 2, για να συμπληρώσετε κατάλληλα τις περιόδους που ακολουθούν. Δεν υπάρχει ρήμα που να μπορεί να ενταχθεί σε παραπάνω από ένα γλωσσικό περιβάλλον (Σημείωση: μπορείτε να αναζητήσετε τις δοθείσες λέξεις στα κείμενα αναφοράς, για να εξοικειωθείτε με τα συμφραζόμενα, στα οποία είναι τοποθετημένες, προτού ξεκινήσετε την άσκηση):

(υπαγορεύω, βιώνω, διαμορφώνω, ακτινοβολούμαι, αποξενώνομαι, αντικαθιστώ, οξύνομαι, παραχωρώ, εκστασιάζω, ανταποκρίνομαι)

H μορφή της οικοδομής ____________ από την επιθυμία να εξασφαλιστεί σε όλα τα διαμερίσματα θέα προς τη θάλασσα.
Όταν καταφέραμε και φτάσαμε αισίως στο καταφύγιο, μετά από πεζοπορία τριών ωρών, με ______________ η θέα του πανέμορφου φυσικού τοπίου από τόσο ψηλό υψόμετρο.
Με στεναχώρησε ιδιαίτερα που η καλύτερή μου φίλη κρυολόγησε και αναγκάστηκε η δασκάλα της μουσικής να την _____________ με μία άλλη μαθήτρια για τον ρόλο της πρωταγωνίστριας του θεατρικού έργου.
Η καλοσύνη, η ευγένεια και το ήθος του είναι στοιχεία που ______________ τόσο από τον τρόπο που μιλά όσο και από τη γλώσσα του σώματός του.
Οι κακοποιημένες γυναίκες συχνά περιγράφουν με οδύνη σε ψυχολόγους τους διάφορες τραυματικές καταστάσεις που _____________ στο οικογενειακό τους περιβάλλον, πριν απελευθερωθούν εντελώς από τα δεσμά του.
Μετά από σφοδρές κινητοποιήσεις στο κέντρο της πόλης, που διήρκεσαν μία ολόκληρη εβδομάδα, η κυβέρνηση αναγκάστηκε, τελικά, μέσω του Συντάγματός της να ______________ στις γυναίκες το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι.
Το πανεπιστήμιο οφείλει να _____________ ελεύθερα πνεύματα, δηλαδή ανθρώπους που ζουν απερίσπαστοι από τα κοινωνικά πρότυπα, αγκαλιάζοντας τη ζωή με διαφάνεια και αυθεντικότητα.
___________ τις τελευταίες ημέρες οι εντάσεις μεταξύ των φυλών της Κένυας, της Αιθιοπίας και του Σουδάν, λόγω της σφοδρής ξηρασίας και της πείνας που πλήττουν το βόρειο τμήμα της Κένυας.
H δουλειά που μου προτείνεται δεν _______________ ούτε στα προσόντα μου ούτε στις απαιτήσεις μου, οπότε θα αναγκασθώ να μην τη δεχθώ.
Ένα μεγάλο ποσοστό νέων ανθρώπων ________________ από τους συνομηλίκους τους εξαιτίας της υπερβολικής χρήσης των κινητών τους τηλεφώνων.

Στις παρακάτω περιόδους της Α΄ ΣΤΗΛΗΣ του πίνακα για καθένα από τα επιλεγμένα επίθετα, που προέρχονται από τα Κείμενα 1 και 2, να κυκλώσετε μία λέξη σημασιολογικά ισοδύναμη από αυτές που προτείνονται στη ΣΤΗΛΗ Β΄:

ΣΤΗΛΗ Α΄	ΣΤΗΛΗ Β΄
Δέχτηκε τα χτυπήματα ανήμπορος να αντιδράσει, με αποτέλεσμα να καταντήσει γεμάτος μώλωπες στο σώμα του.	ανήσυχοςαδύνατοςαδύναμοςαμέτοχος
Οι άυλες μορφές των βυζαντινών αγιογραφιών ζωντάνεψαν μπροστά μας, με το που εισήλθαμε στο μαγαζί του.	ασώματεςαθόρυβεςάτονεςάνευρες
Θα ξεκινήσω την ομιλία μου με ορισμένες επιγραμματικές διαπιστώσεις, προκειμένου να σας βάλω στο κλίμα.	σύντονεςσύντομεςσύμφωνεςσύνθετες
Με τον τρόπο που περιποιείται τον κήπο της, διαμόρφωσε τις ιδανικές συνθήκες για να μεγαλώσουν τα φυτά της.	ευτελείςατελείςτέλειεςυποτελείς
Είναι συγκλονιστικό να παρατηρείς ακόμα και στα πιο απομακρυσμένα χωριά τους κατοίκους να διατηρούν αναλλοίωτες τις εθνικές τους παραδόσεις.	αμετάθετεςαμετάβλητεςαμετάκλητεςαμετάπειστες

Να αξιοποιήσετε τις επιλεγμένες με μαύρο χρώμα λέξεις των Κειμένων 1 και 2, για να γράψετε μία νέα πρόταση – περίοδο, στην οποία θα έχουν διαφορετική σημασία από αυτήν που τις συναντούμε στα παρακάτω συμφραζόμενα (Σημείωση: μέσα σε παρένθεση σας δίνεται το κείμενο και η παράγραφος, όπου εντοπίζεται η κάθε λέξη, για διευκόλυνση):

Αποξενωνόμαστε από την ίδια μας τη ζωή, η οποία γίνεται αντικείμενο προς κατανάλωση. (Κείμενο 1, α΄ παράγραφος)

_________________________________________________________________

Θάβεται η ουσιαστική μας επιθυμία και γίνεται ανάγκη να αρέσουμε στους άλλους. (Κείμενο 1, ε΄ παράγραφος)

_________________________________________________________________

Μιλάμε για σύνδεση σε εφαρμογές και αποσυνδεόμαστε από τον εαυτό μας και τους γύρω μας, γεγονός που διαιωνίζει το κενό μας. (Κείμενο 2, β΄ παράγραφος)

_________________________________________________________________

Καταναλώνουμε συνεχώς φωτογραφίες, βίντεο, σκέψεις των άλλων ανθρώπων που μας υπαγορεύουν τον κανόνα «ό,τι φαίνεται είναι καλό»… (Κείμενο 1, γ΄ παράγραφος)

_________________________________________________________________

Εκεί που σου φυτεύουν την ανάγκη της αυτοπροβολής, ταΐζουν χειριστικά το ναρκισσισμό σου και μετά τον λιμοκτονούν. (Κείμενο 2, γ΄ παράγραφος)

_________________________________________________________________

Στις παρακάτω περιόδους να αναλύσετε στα συνθετικά της καθεμία από τις επιλεγμένες με μαύρο χρώμα λέξεις και στη συνέχεια, αξιοποιώντας το β΄ συνθετικό, να σχηματίσετε άλλη δύο (2) ομόρριζες (απλές ή σύνθετες) λέξεις (Σημείωση: μέσα σε παρένθεση μας δίνεται το κείμενο και η παράγραφος, όπου εντοπίζεται η κάθε λέξη, για διευκόλυνση):

Ταυτόχρονα, οι αλγόριθμοι μας διαβάζουν και συνεχίζουν να μας τροφοδοτούν με οπτικά σκουπίδια και διαφημίσεις προϊόντων για μας δήθεν ανάγκες μας, αλλά όχι για μας ουσιαστικές επιθυμίες μας. (Κείμενο 1, δ΄ παράγραφος)

________________________________________________________________

Όσο και αν καταφέρει κανείς να ανταποκρίνεται, για παράδειγμα, στα δόγματα που κηρύττει η βιομηχανία ομορφιάς και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, θα εξακολουθεί να βιώνει το αίσθημα ανεπάρκειας, το οποίο ενεργοποιεί την ανάγκη μας για κατανάλωση. (Κείμενο 2, β΄ παράγραφος)

________________________________________________________________

Ο πρωτόγονος άνθρωπος ήταν κυνηγός θηραμάτων για να επιβιώσει. (Κείμενο 1, ε΄ παράγραφος)

________________________________________________________________

Μας έχει εισχωρήσει η ανάγκη να προβαλλόμαστε ακατάπαυστα, προσδοκώντας από τους άλλους αυτό που πιστεύουμε πως δεν μπορούμε να μας προσφέρουμε οι ίδιοι, την εσωτερική επάρκεια. (Κείμενο 2, δ΄ παράγραφος)

________________________________________________________________

Το αίσθημα της εσωτερικής μας ανεπάρκειας […] προέρχεται από την έλλειψη ανθρωπισμού, επικοινωνίας και ζωής. (Κείμενο 2, β΄ παράγραφος)

________________________________________________________________

ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ!

Επιμέλεια και Συγγραφή Κριτηρίου: Μαρία Πετροπούλου Φιλόλογος- Συγγραφέας στις εκδ. ΖΗΤΗ σε συνεργασία με τον Στυλιανό Καράκαρη, Κλασικό Φιλόλογο

https://ziti.gr/syggrafeas/petropoyloy-d-maria

https://teacherwise.gr/instructor/maria-petropoulou/

https://mariapetropoulou.gr

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΘΕΜΑ Α

Η συντάκτρια υποστηρίζει ότι τα κοινωνικά δίκτυα έχουν μετατρέψει τον άνθρωπο σε αντικείμενο προβολής και κατανάλωσης, αλλοιώνοντας την ψυχοσύνθεσή του. Η συνεχής ανάγκη αυτοπροβολής προκαλεί αρνητικά συναισθήματα, ενώ η αυθεντική επικοινωνία αντικαθίσταται από επιφανειακές, πρόσκαιρες επαφές. Έτσι, η ανθρώπινη παρουσία αποδυναμώνεται, η δράση παραχωρεί τη θέση της στην παθητικότητα και οι σχέσεις χάνουν το ουσιαστικό τους περιεχόμενο. (57 λέξεις)

ΘΕΜΑ Β

Β1.

ΛΑΘΟΣ
ΛΑΘΟΣ
ΛΑΘΟΣ
ΣΩΣΤΟ
ΛΑΘΟΣ

Β2. Τα δύο κείμενα συμφωνούν στο ότι τα κοινωνικά δίκτυα έχουν αλλοιώσει τη στάση και τη συμπεριφορά των ανθρώπων, μετατρέποντάς τους σε ναρκισσιστικά, παθητικά όντα που αναζητούν διαρκώς επιβεβαίωση μέσα από την εικόνα τους. Συγκεκριμένα, στο Κείμενο 1, η συντάκτρια επισημαίνει πως η κοινωνία πέρασε από το «να έχεις» στο «να φαίνεσαι», δείχνοντας πως η ουσία αντικαταστάθηκε από την επίφαση. Παράλληλα, υπογραμμίζει ότι «η φωτογραφία … έγινε ο ναρκισσιστικός καθρέφτης μας» και πως οι άνθρωποι «πρέπει να φαινόμαστε επιτυχημένοι, να φαινόμαστε ευτυχισμένοι, να φαινόμαστε όμορφοι», αποκαλύπτοντας την ψευδαίσθηση τελειότητας που επιβάλλει η ψηφιακή κουλτούρα. Αντίστοιχα, στο Κείμενο 2, η συγγραφέας παρατηρεί ότι «έχουμε απορροφηθεί από τον εαυτό μας, την εικόνα μας και την εκμαίευση αποδοχής από τους πολλούς», ενώ «οι ναρκισσιστικές μας ανάγκες οξύνονται … και μας εθίζουν στην έκθεση του εαυτού μας». Τέλος, τονίζει πως «η εποχή μας έχει ως κέντρο το “φαίνεσθαι”», επισημαίνοντας πως η επιφανειακή αυτοπροβολή αντικατέστησε τη γνήσια επικοινωνία. Έτσι, και οι δύο αρθρογράφοι καταλήγουν στο ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης οδηγούν τον άνθρωπο σε απώλεια αυθεντικότητας, συναισθηματική εξάντληση και απομάκρυνση από την ουσιαστική επαφή με τον εαυτό και τους άλλους.

Β3. α.

Μεταφορικές εκφράσεις:

«σου φυτεύουν την ανάγκη της αυτοπροβολής»: η μεταφορά της “σποράς” υποδηλώνει ότι η ανάγκη για αυτοπροβολή δεν είναι φυσική ή έμφυτη, αλλά τεχνητά καλλιεργημένη από τα μέσα και τις επιχειρήσεις. Όπως ένα φυτό φυτρώνει μόνο αν το φυτέψει κάποιος, έτσι και η επιθυμία να επιδεικνύουμε τον εαυτό μας γεννιέται σκόπιμα μέσα μας, μέσω της χειραγώγησης και της διαφήμισης. Υπονοεί, λοιπόν, ότι οι χρήστες δεν ενεργούν ελεύθερα, αλλά υπό την επίδραση εξωτερικών δυνάμεων που τους κατευθύνουν.
«ταΐζουν χειριστικά το ναρκισσισμό σου και μετά τον λιμοκτονούν»: παρουσιάζει τον ναρκισσισμό σαν ένα ζωντανό πλάσμα που τρέφεται και πεινά. Υπονοεί ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ενισχύουν προσωρινά την αυτοεκτίμηση και την ψευδαίσθηση της αξίας (με likes και προβολή), αλλά στη συνέχεια την αποδυναμώνουν, ώστε ο χρήστης να παραμένει εξαρτημένος και να ζητά ξανά «τροφή», μέσα από νέα ανάρτηση ή κατανάλωση. Υπονοεί τον φαύλο κύκλο εξάρτησης και ψυχολογικής χειραγώγησης που συντηρείται από τα ίδια τα μέσα.

Μέσα από αυτόν τον μεταφορικό και εικονοπλαστικό λόγο, η συντάκτρια επιτυγχάνει δύο επικοινωνιακούς στόχους. Ειδικότερα:

Ενισχύει τη συναισθηματική επίδραση του λόγου, προκαλώντας προβληματισμό και συνειδητοποίηση στον αναγνώστη, αποκαλύπτοντας και αισθητοποιώντας τη βία της ψηφιακής επιρροής.
Ζωντανεύει τον λόγο της, καθιστώντας το μήνυμα πιο ελκυστικό και εύληπτο, ώστε να αποδοθεί η χειραγώγηση του ατόμου από τα μέσα με γλωσσική δύναμη και ένταση.

Αν η γλώσσα ήταν κυριολεκτική, το ύφος θα ήταν ουδέτερο και πληροφοριακό, χωρίς συναισθηματική φόρτιση. Θα έχανε τη ζωντάνια, τη σαφή εικόνα και την κριτική αιχμή που προσφέρει η μεταφορική γλώσσα.

Β3β. Η σύνταξη είναι ενεργητική. Μετατροπή σε παθητική σύνταξη: «Ο τρόπος που πρέπει να συμπεριφερόμαστε διαμορφώνεται από τα κοινωνικά δίκτυα, μέσα από χιλιάδες φωτογραφίες και βίντεο. Η δράση αντικαθίσταται από την παθητικότητα και η κριτική σκέψη από το μούδιασμα.».

Το ύφος μετατρέπεται από προσωπικό σε απρόσωπο. Η ενεργητική σύνταξη αποδίδει δράση και ευθύνη στα κοινωνικά δίκτυα, κάνοντάς τα να φαίνονται ως «ενεργοί χειραγωγοί», υπογραμμίζεται ο υπαίτιος. Με την παθητική σύνταξη, η φράση γίνεται ουδέτερη και περιγραφική, μετριάζοντας τον καταγγελτικό τόνο και κάνοντας τον λόγο λιγότερο συναισθηματικά φορτισμένο.

ΘΕΜΑ Γ

Στο ποίημα της Κατερίνας Αγγελάκη – Ρουκ, η «μοναξιά» εννοιολογείται ως βαθιά, υπαρξιακή κατάσταση, που δεν προέρχεται, απλώς, από την απουσία συντρόφου ή ανθρώπινης παρουσίας, αλλά από την αποξένωση των ψυχών και την αδυναμία επικοινωνίας. Η ποιητική φωνή είναι βαθιά πεπεισμένη και μας διαβεβαιώνει πως η μοναξιά -ως εσωτερική κατάσταση- είναι παρούσα σε κάθε στιγμιότυπο της ζωής, ως μια αναπόφευκτη συνθήκη, γεγονός που αισθητοποιείται με τη συνεχή χρήση της οριστικής μέλλοντα στις αποδόσεις των υποθετικών λόγων(Αν κλάψεις…θα βρεις τη μοναξιά σου/Αν σκύψεις…θα ΄ναι γραμμένη/αν πάλι τους δείξεις…θα΄ναι πάλι η μοναξιά σου). Αισθάνεται τη μοναξιά ως εμπειρία εσωτερική και βαθιά συνδεδεμένη με τον κόσμο γύρω μας. Χαρακτηριστικές είναι οι εικόνες των παιδιών «με τα χεριά αδειανά, με τα πόδια γυμνά» και της «αλλόκοτης φυγής των πραγμάτων/ των ψυχών από δίπλα μας» Μάλιστα, τη συνδέει με την αδυναμία αλληλεγγύης, την αποτυχία της αγάπης και της δύναμης να αγγίξει τους άλλους, όπως φαίνεται από την προσωποποίηση («Αν φωνάξεις την αγάπη σου / θα ‘ρθει πίσω άδεια, κούφια»). Η ποιητική φωνή μετατρέπει την προσωπική μοναξιά σε καθολική αγωνία, αναδεικνύοντας την αδυναμία μας να γεφυρώσουμε την απόσταση ανάμεσα στους ανθρώπους.

Συμμερίζομαι την αγωνία των καταληκτικών στίχων, καθώς εκφράζουν την αίσθηση της ανασφάλειας και της απώλειας που νιώθει κανείς όταν οι σχέσεις είναι αδιάφορες ή αποστασιοποιημένες. Η «φυγή των ψυχών» με συγκλονίζει, γιατί αντικατοπτρίζει την πραγματική δυσκολία του ανθρώπου να βρει σύνδεση και νόημα στον σύγχρονο κόσμο. Σε έναν κόσμο που διαλύεται και οι άνθρωποί του απομακρύνονται, η πίστη παρουσιάζεται ως ένα είδος αναγκαίας αυταπάτης: χωρίς αυτήν, δεν μπορούμε να πορευτούμε.

ΘΕΜΑ Δ

Ο άνθρωπος ως προϊόν: η πρόκληση της ψηφιακής εποχής

Εναλλακτικοί τίτλοι: Ο άνθρωπος στην εποχή της ψηφιακής βιτρίνας / Είμαστε εικόνες ή άνθρωποι;

Η ραγδαία εξάπλωση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην εποχή μας έχει μεταμορφώσει ριζικά τον τρόπο, με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας και τους άλλους. Ενώ αρχικά παρουσιάστηκαν ως μέσα επικοινωνίας και ελεύθερης έκφρασης, σταδιακά διαμόρφωσαν ένα περιβάλλον, όπου η εικόνα προηγείται της ουσίας. Συμφωνώ, λοιπόν, με την άποψη ότι ο σύγχρονος άνθρωπος έχει μετατραπεί σε προϊόν προς κατανάλωση, γεγονός που έχει αλλοιώσει την αυθεντικότητα των ανθρώπινων σχέσεων.

Α΄ ζητούμενο:

Πρώτον, στα κοινωνικά δίκτυα ο άνθρωπος προβάλλει μια επιμελημένη εκδοχή του εαυτού του, επιδιώκοντας την αποδοχή και τον θαυμασμό των άλλων. Η ζωή του παρουσιάζεται ως «βιτρίνα» επιτυχιών και ωραιοποιημένων στιγμών, μέσα στην οποία εξαφανίζεται η πραγματικότητα με τις αδυναμίες και τις αντιφάσεις της. Αυτή η συνεχής προσπάθεια εντυπωσιασμού εξαιτίας ανασφάλειας ή μιμητισμού, οδηγεί σε μια μορφή ψηφιακού «ναρκισσισμού», όπου η προσωπική αξία εξαρτάται από εξωτερικές εγκρίσεις (likes, followers). Έτσι, το άτομο παύει να είναι υποκείμενο και γίνεται αντικείμενο προβολής – ένα προϊόν που προσπαθεί να «πουλήσει» την εικόνα του.

Δεύτερον, οι ανθρώπινες σχέσεις επηρεάζονται βαθιά από τη λογική της διαδικτυακής προβολής. Η επικοινωνία μετατρέπεται σε ανταλλαγή εντυπώσεων, καθώς ο καθένας προβάλλει μια εκδοχή του εαυτού του που θεωρεί πιο ελκυστική ή επιτυχημένη. Αυτό οδηγεί σε στρατηγική αυτοπαρουσίαση, όπου η αυθεντικότητα υποχωρεί μπροστά στην ανάγκη για αποδοχή και θαυμασμό. Επιπλέον, η ταχύτητα και η επιφανειακότητα του μέσου -σύντομα σχόλια, stories, emoji- περιορίζουν τη δυνατότητα ουσιαστικού διαλόγου και συναισθηματικής σύνδεσης. Η συνεχής σύγκριση με τους άλλους ενισχύει το συναίσθημα κατωτερότητας και φθόνου, ενώ η απουσία φυσικής παρουσίας σβήνει τα στοιχεία που κάνουν μια επαφή πραγματικά ανθρώπινη. Ως αποτέλεσμα, οι σχέσεις γίνονται ψευδαισθητικές, και η ανάγκη για επικοινωνία αντικαθίσταται από την ανάγκη να φαίνεται κανείς «εντάξει» ή «επιτυχημένος».

Εναλλακτικά:

Τρίτον, η μετατροπή της ανθρώπινης εμπειρίας σε προϊόν εντείνεται από τη δομή και τη λειτουργία των ίδιων των πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης. Οι αλγόριθμοι δεν εμφανίζουν απλώς περιεχόμενο· επιλέγουν και προσαρμόζουν κάθε πληροφορία ώστε να μεγιστοποιούν την προσοχή και την αλληλεπίδρασή μας, μετατρέποντας κάθε like, σχόλιο ή κλικ σε δεδομένο εμπορικής αξίας. Ο χρήστης, λοιπόν, δεν είναι μόνο καταναλωτής περιεχομένου· ταυτόχρονα γίνεται και αντικείμενο εκμετάλλευσης. Αυτή η διπλή διάσταση οδηγεί σε αλλοίωση της ελευθερίας του: οι επιλογές και οι συμπεριφορές του καθοδηγούνται από λογικές εμπορικής αξιοποίησης και όχι από προσωπική βούληση ή ανάγκες. Παράλληλα, η έννοια της ιδιωτικότητας υποχωρεί, καθώς η προσωπική ζωή, οι εμπειρίες και τα συναισθήματα εκτίθενται σε δίκτυα που λειτουργούν ως αγορές προσοχής. Έτσι, η καθημερινή εμπειρία υποτάσσεται στη λογική της αγοράς και μετατρέπεται σε ψηφιακό προϊόν, ενώ ο άνθρωπος κινδυνεύει να χάσει την αίσθηση της αυτονομίας και της αυθεντικής ύπαρξης.

Β΄ ζητούμενο:

Ωστόσο, η ευθύνη δεν βαραίνει αποκλειστικά την τεχνολογία. Ο άνθρωπος μπορεί να αντισταθεί στην αλλοτρίωση, αν αναπτύξει κριτική σκέψη και ψηφιακή συνείδηση. Αντιμετωπίζοντας όσα προβάλλονται στα social media με σκεπτικισμό και αναζητώντας υλικό από διαφορετικές πηγές, μπορεί να διατηρεί ενισχυμένες τις διανοητικές του δυνάμεις και, παράλληλα, να αποφύγει τον κίνδυνο χειραγώγησης ή ετεροκατεύθυνσης των σκέψεων και απόψεών του. Από την άλλη, η διατήρηση της αυθεντικότητας του ατόμου περνάει μέσα από τη συνεχιζόμενη έκφραση του αληθινού του εαυτού στα κοινωνικά δίκτυα και τη δημιουργία περιεχομένου που αντιπροσωπεύει τις αξίες και τα ενδιαφέροντά του, χωρίς να επηρεάζεται υπερβολικά από τις τάσεις ή τις προσδοκίες των άλλων. Για τον σκοπό αυτό, θα πρέπει να καλλιεργεί διαρκώς την αυτογνωσία, καθώς, όταν γνωρίζει ποιος είναι και τι θέλει, είναι πιο εύκολο να διατηρήσει την ελευθερία της σκέψης και της πράξης του, χωρίς να καταπιέζεται από τις προσδοκίες της κοινωνίας ή της ψηφιακής πραγματικότητας.

Παράλληλα, η ενίσχυση των πραγματικών ανθρώπινων σχέσεων μπορεί να αποκαταστήσει την ισορροπία ανάμεσα στο «φαίνεσθαι» και το «είναι». Η ψηφιακή εποχή προσφέρει αμέτρητες δυνατότητες, αλλά η υπερβολική χρήση της μπορεί να προκαλέσει αποξένωση ή άγχη. Η σύναψη σχέσεων που βασίζονται στην αμοιβαία κατανόηση και στο σεβασμό της αληθινής ταυτότητας είναι κρίσιμη για την ψυχική ευημερία του ατόμου, καθώς το ίδιο μαθαίνει να συνδέεται συναισθηματικά με πραγματικούς ανθρώπους, όχι με χρήστες εφαρμογών που κρύβονται πίσω από προφίλ, και έτσι, καλλιεργεί πιο σταθερούς, υγιείς δεσμούς που ενισχύουν την αυτοεκτίμηση, την αίσθηση ασφάλειας και τη δυνατότητα ουσιαστικής επικοινωνίας. Με αυτόν τον τρόπο, το άτομο αποκτά εμπειρίες που το στηρίζουν συναισθηματικά, το βοηθούν να εξελιχθεί και να δημιουργήσει μια πιο ολοκληρωμένη και αυθεντική κοινωνική ζωή.

Συνοψίζοντας, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πράγματι έχουν συμβάλει στην εμπορευματοποίηση του εαυτού και στην αποδυνάμωση της αυθεντικής επικοινωνίας. Το ζητούμενο, όμως, δεν είναι να τα απορρίψουμε, αλλά να τα επαναπροσδιορίσουμε ως μέσα δημιουργίας και ουσιαστικής σύνδεσης, και όχι ως καθρέφτες μιας ψευδούς τελειότητας.

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΠΡΟΣΘΕΤΕΣ ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ

Στα Κείμενα 1 και 2 να εντοπίσετε λέξεις που συμφωνούν με τις παρακάτω ερμηνείες. Δίπλα από κάθε ερμηνεία δίνεται η παράγραφος του κειμένου, όπου θα αναζητήσετε την καθεμία λέξη, καθώς και η γραμματική της κατηγορία. Να προσέξετε να τοποθετήσετε τις λέξεις που βρήκατε στον αρχικό τους τύπο (π.χ. τα ρήματα στο α΄ ενικό του ενεστώτα, τα ουσιαστικά στην ονομαστική ενικού, τα επίθετα στην ονομαστική ενικού του αρσενικού, κ.ο.κ.):

Κείμενο 1

οικονομικό και κοινωνικό σύστημα στο οποίο το ιδιωτικό κεφάλαιο αποτελεί το βασικό παράγοντα της οικονομικής ζωής (α΄ παράγραφος, ουσιαστικό) = καπιταλισμός
(κοιν.) αυτός που έχει αποξενωθεί από τον ίδιο του τον εαυτό (β΄ παράγραφος, επίθετο) = αλλοτριωμένος
ο ανώτατος βαθμός, το ανώτατο όριο ή σημείο μιας κατάστασης ή μιας ιδιότητας (α΄ παράγραφος, ουσιαστικό) = αποκορύφωμα
(μαθημ.) σύνολο κανόνων που εφαρμόζονται για την επίλυση ενός προβλήματος (δ΄ παράγραφος, ουσιαστικό) = αλγόριθμος
η στάση αποδοχής μια κατάστασης ή επίδρασης, λόγω αδράνειας ή έλλειψης δράσης για τη μεταβολή της (ε΄ παράγραφος, ουσιαστικό) = παθητικότητα

Κείμενο 2

(βιοχημ.) φυσική χημική ουσία που παράγεται στον εγκέφαλο και στον νωτιαίο μυελό, γνωστή για τις αναλγητικές και ευφορικές της ιδιότητες, ως απάντηση του οργανισμού σε πόνο, άγχος ή σωματική άσκηση (α΄ παράγραφος, ουσιαστικό) = ενδορφίνη
η απόσπαση γνώμης ή πληροφορίας με πλάγιο τρόπο, συνήθ. με έντεχνες ερωτήσεις (α΄ παράγραφος, ουσιαστικό) = εκμαίευση
(ψυχ.) η διαδικασία με την οποία ένα άτομο εντάσσεται και ενσωματώνεται μέσα στο κοινωνικό σύνολο (α΄ παράγραφος, ουσιαστικό) = κοινωνικοποίηση
ο υπερβολικός θαυμασμός του εαυτού μας και η εκδήλωση αυτού του θαυμασμού (γ΄ παράγραφος, ουσιαστικό) = ναρκισσισμός
πεθαίνω από έλλειψη τροφής, από ασιτία (γ΄ παράγραφος, ρήμα) = λιμοκτονώ

Να αξιοποιήσετε τα ρήματα της παρένθεσης, που προέρχονται από τα Κείμενα 1 και 2, για να συμπληρώσετε κατάλληλα τις περιόδους που ακολουθούν. Δεν υπάρχει ρήμα που να μπορεί να ενταχθεί σε παραπάνω από ένα γλωσσικό περιβάλλον (Σημείωση: μπορείτε να αναζητήσετε τις δοθείσες λέξεις στα κείμενα αναφοράς, για να εξοικειωθείτε με τα συμφραζόμενα, στα οποία είναι τοποθετημένες, προτού ξεκινήσετε την άσκηση):

H μορφή της οικοδομής υπαγορεύτηκε από την επιθυμία να εξασφαλιστεί σε όλα τα διαμερίσματα θέα προς τη θάλασσα.
Όταν καταφέραμε και φτάσαμε αισίως στο καταφύγιο, μετά από πεζοπορία τριών ωρών, με εκστασίασε η θέα του πανέμορφου φυσικού τοπίου από τόσο ψηλό υψόμετρο.
Με στεναχώρησε ιδιαίτερα που η καλύτερή μου φίλη κρυολόγησε και αναγκάστηκε η δασκάλα της μουσικής να την αντικαταστήσει με μία άλλη μαθήτρια για τον ρόλο της πρωταγωνίστριας του θεατρικού έργου.
Η καλοσύνη, η ευγένεια και το ήθος του είναι στοιχεία που ακτινοβολούνται τόσο από τον τρόπο που μιλά όσο και από τη γλώσσα του σώματός του.
Οι κακοποιημένες γυναίκες συχνά περιγράφουν με οδύνη σε ψυχολόγους τους διάφορες τραυματικές καταστάσεις που βίωσαν στο οικογενειακό τους περιβάλλον, πριν απελευθερωθούν εντελώς από τα δεσμά του.
Μετά από σφοδρές κινητοποιήσεις στο κέντρο της πόλης, που διήρκεσαν μία ολόκληρη εβδομάδα, η κυβέρνηση αναγκάστηκε, τελικά, μέσω του Συντάγματός της να παραχωρήσει στις γυναίκες το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι.
Το πανεπιστήμιο οφείλει να διαμορφώνει ελεύθερα πνεύματα, δηλαδή ανθρώπους που ζουν απερίσπαστοι από τα κοινωνικά πρότυπα, αγκαλιάζοντας τη ζωή με διαφάνεια και αυθεντικότητα.
Οξύνθηκαν τις τελευταίες ημέρες οι εντάσεις μεταξύ των φυλών της Κένυας, της Αιθιοπίας και του Σουδάν, λόγω της σφοδρής ξηρασίας και της πείνας που πλήττουν το βόρειο τμήμα της Κένυας.
H δουλειά που μου προτείνεται δεν ανταποκρίνεται ούτε στα προσόντα μου ούτε στις απαιτήσεις μου, οπότε θα αναγκασθώ να μην τη δεχθώ.
Ένα μεγάλο ποσοστό νέων ανθρώπων αποξενώνονται από τους συνομηλίκους τους εξαιτίας της υπερβολικής χρήσης των κινητών τους τηλεφώνων.

Στις παρακάτω περιόδους της Α΄ ΣΤΗΛΗΣ του πίνακα για καθένα από τα επιλεγμένα επίθετα, που προέρχονται από τα Κείμενα 1 και 2, να κυκλώσετε μία λέξη σημασιολογικά ισοδύναμη από αυτές που προτείνονται στη ΣΤΗΛΗ Β΄:

ΣΤΗΛΗ Α΄	ΣΤΗΛΗ Β΄
Δέχτηκε τα χτυπήματα ανήμπορος να αντιδράσει, με αποτέλεσμα να καταντήσει γεμάτος μώλωπες στο σώμα του.	ανήσυχοςαδύνατοςαδύναμοςαμέτοχος
Οι άυλες μορφές των βυζαντινών αγιογραφιών ζωντάνεψαν μπροστά μας, με το που εισήλθαμε στο μαγαζί του.	ασώματεςαθόρυβεςάτονεςάνευρες
Θα ξεκινήσω την ομιλία μου με ορισμένες επιγραμματικές διαπιστώσεις, προκειμένου να σας βάλω στο κλίμα.	σύντονεςσύντομεςσύμφωνεςσύνθετες
Με τον τρόπο που περιποιείται τον κήπο της, διαμόρφωσε τις ιδανικές συνθήκες για να μεγαλώσουν τα φυτά της.	ευτελείςατελείςτέλειεςυποτελείς
Είναι συγκλονιστικό να παρατηρείς ακόμα και στα πιο απομακρυσμένα χωριά τους κατοίκους να διατηρούν αναλλοίωτες τις εθνικές τους παραδόσεις.	αμετάθετεςαμετάβλητεςαμετάκλητεςαμετάπειστες

1 – γ, 2 – α, 3 – β, 4 – γ, 5 – β.

Να αξιοποιήσετε τις επιλεγμένες με μαύρο χρώμα λέξεις των Κειμένων 1 και 2, για να γράψετε μία νέα πρόταση – περίοδο, στην οποία θα έχουν διαφορετική σημασία από αυτήν που τις συναντούμε στα παρακάτω συμφραζόμενα (Σημείωση: μέσα σε παρένθεση σας δίνεται το κείμενο και η παράγραφος, όπου εντοπίζεται η κάθε λέξη, για διευκόλυνση):

Αποξενωνόμαστε από την ίδια μας τη ζωή, η οποία γίνεται αντικείμενο προς κατανάλωση. (Κείμενο 1, α΄ παράγραφος)

Μόλις τακτοποιηθήκαμε στο ξενοδοχείο, βγάλαμε από τις βαλίτσες μας όλα τα αντικείμενα που θα μας χρειάζονταν για την αυριανή προπόνηση.

Θάβεται η ουσιαστική μας επιθυμία και γίνεται ανάγκη να αρέσουμε στους άλλους. (Κείμενο 1, ε΄ παράγραφος)

Ο παγκοσμίου φήμης συνθέτης θάφτηκε δημοσία δαπάνη την περασμένη εβδομάδα, με χιλιάδες ανθρώπους να παρίστανται στην κηδεία του.

Μιλάμε για σύνδεση σε εφαρμογές και αποσυνδεόμαστε από τον εαυτό μας και τους γύρω μας, γεγονός που διαιωνίζει το κενό μας. (Κείμενο 2, β΄ παράγραφος)

Η καθηγήτρια μάς ζήτησε να βρούμε τη μορφική και νοηματική σύνδεση των παραγράφων του κειμένου.

Καταναλώνουμε συνεχώς φωτογραφίες, βίντεο, σκέψεις των άλλων ανθρώπων που μας υπαγορεύουν τον κανόνα «ό,τι φαίνεται είναι καλό»… (Κείμενο 1, γ΄ παράγραφος)

Καθημερινά καταναλώνουμε υψηλά ποσοστά νερού στα νοικοκυριά μας.

Εκεί που σου φυτεύουν την ανάγκη της αυτοπροβολής, ταΐζουν χειριστικά το ναρκισσισμό σου και μετά τον λιμοκτονούν. (Κείμενο 2, γ΄ παράγραφος)

Ο κηπουρός φύτεψε πριν χρόνια στον κήπο μας την πιο όμορφη τριανταφυλλιά, την οποία περιποιούμαστε μέχρι και σήμερα με πολλή αγάπη.

Στις παρακάτω περιόδους να αναλύσετε στα συνθετικά της καθεμία από τις επιλεγμένες με μαύρο χρώμα λέξεις και στη συνέχεια, αξιοποιώντας το β΄ συνθετικό, να σχηματίσετε άλλη δύο ομόρριζες (απλές ή σύνθετες) λέξεις (Σημείωση: μέσα σε παρένθεση μας δίνεται το κείμενο και η παράγραφος, όπου εντοπίζεται η κάθε λέξη, για διευκόλυνση):

Ταυτόχρονα, οι αλγόριθμοι μας διαβάζουν και συνεχίζουν να μας τροφοδοτούν με οπτικά σκουπίδια και διαφημίσεις προϊόντων για μας δήθεν ανάγκες μας, αλλά όχι για μας ουσιαστικές επιθυμίες μας. (Κείμενο 1, δ΄ παράγραφος)

[τροφή + δίνω] / δότης, παράδοση

Όσο και αν καταφέρει κανείς να ανταποκρίνεται, για παράδειγμα, στα δόγματα που κηρύττει η βιομηχανία ομορφιάς και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, θα εξακολουθεί να βιώνει το αίσθημα ανεπάρκειας, το οποίο ενεργοποιεί την ανάγκη μας για κατανάλωση. (Κείμενο 2, β΄ παράγραφος)

[ενεργός + ποιώ] / ποιητής, εκποίηση

Ο πρωτόγονος άνθρωπος ήταν κυνηγός θηραμάτων για να επιβιώσει. (Κείμενο 1, ε΄ παράγραφος)

[πρώτος + γίνομαι] / άγονος, γενέθλια

Μας έχει εισχωρήσει η ανάγκη να προβαλλόμαστε ακατάπαυστα, προσδοκώντας από τους άλλους αυτό που πιστεύουμε πως δεν μπορούμε να μας προσφέρουμε οι ίδιοι, την εσωτερική επάρκεια. (Κείμενο 2, δ΄ παράγραφος)

[προ + βάλλω] / μεταβλητός, άβολος