ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΣΥΝΕΞΕΤΑΣΗΣ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ 2025
ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
ΚΕΙΜΕΝΟ 1 ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ
«Η αναγκαιότητα αναβάθμισης της φυσικής αγωγής και της αθλητικής παιδείας στα σχολεία»
Στο σύγχρονο ελληνικό σχολείο, σε αντίθεση με ό,τι συνέβαινε κατά την αρχαιότητα, η παρεχόμενη φυσική δραστηριότητα δε συνιστά ένα συστατικό στοιχείο της γενικής παιδείας, αλλά έναν επιμέρους παράγοντα αγωγής. Η όλη δομή της ελληνικής εκπαίδευσης έχει υποβιβάσει την ανάγκη αθλητικής δραστηριότητας των μαθητών, διογκώνοντας αντιστοίχως τις άλλες τους ανάγκες και περιορίζοντας στο ελάχιστο τον σχολικό χρόνο που διατίθεται για την άσκηση. Αντίθετα με την υπόλοιπη δυτική Ευρώπη, το ελληνικό σχολείο συμπιέζει ασφυκτικά τον προσωπικό χρόνο των μαθητών, ώστε ο όρος «σχολικός αθλητισμός», συγκριτικά με το συνολικό πρόγραμμα, ουσιαστικά να αναφέρεται σε ελάχιστες ώρες εβδομαδιαίας απασχόλησης, οι οποίες μάλιστα σημαδεύονται από σημαντικές υλικοτεχνικές ελλείψεις.
Στη σύγχρονη Ελλάδα η ζωντάνια και το αθλητικό ενδιαφέρον μαθητών και μαθητριών κατά τη μετάβασή τους από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο έχει φθίνουσα τάση, σύμφωνα με σχετική έρευνα. Η πηγαία αγωνιστικότητα των νέων και η αυθεντική διάθεση για επαφή με το σώμα, μη βρίσκοντας διέξοδο στα σχολικά προγράμματα, εξασθενούν λόγω της μη ανταπόκρισης του σχολείου στις ανάγκες των παιδιών για παιχνίδι, δράση και έκφραση. Όχι μόνο δεν υπάρχει στο ελληνικό σχολείο «αθλητική παιδεία» ή καλλιέργεια της «διά βίου άσκησης», αλλά διαπιστώνεται και αδυναμία αξιοποίησης της φυσικής τάσης του νέου για κίνηση. Τα περισσότερα σχολικά κτίρια δεν πληρούν τις προϋποθέσεις ούτε καν για την ύπαρξη ενός απλού σκάμματος. Οι ευπρεπείς συνθήκες για την αρμονική ένταξη της φυσικής αγωγής και του αθλητισμού στο σχολείο απουσιάζουν και οι μαθητές συχνά αντιμετωπίζονται σαν άτομα προχωρημένης ηλικίας.
Ο μηχανισμός της ελληνικής εκπαίδευσης κυριολεκτικά «ρουφάει» τον ελεύθερο χρόνο των μαθητών, εφαρμόζοντας ένα στατικό και μονότονο πρόγραμμα μαθημάτων. Μια συγκριτική ματιά με τα αντίστοιχα σχολεία της δυτικής Ευρώπης δείχνει ότι τα τελευταία υπερτερούν των ελληνικών ως προς τη ζωντάνια και τη δημιουργικότητα των μαθητών τους. Όσον αφορά στο αθλητικό σκέλος, ο χρόνος που διατίθεται στα περισσότερα ευρωπαϊκά σχολεία για τις αθλητικές δραστηριότητες των σπουδαστών ενισχύεται και με γυμναστικά όργανα, άρτιους χώρους, εξοπλισμένα γυμναστήρια, κολυμβητήρια και γήπεδα, στα οποία οι μαθητές αποθέτουν τη σωματική τους ενέργεια. Η αθλητική δραστηριότητα, ως εκ τούτου, στα πιο πολλά σχολεία της Ευρώπης, συνδέεται άμεσα με τη συνολική εκπαίδευση, καθώς αποτελεί συνέχεια της καθημερινότητας των μαθητών. Η εκμάθηση της κολύμβησης, για παράδειγμα, διδάσκεται ως υποχρεωτικό μάθημα ενταγμένο στο πρόγραμμα του σχολείου. Εξάλλου, μετά το σχολείο ο χρόνος τους είναι ελεύθερος, ενώ η γειτονιά τους προσφέρει τα μέσα για να κινηθούν. […]
[Γογγάκη Κ. Η αναγκαιότητα αναβάθμισης της Φυσικής Αγωγής και της αθλητικής παιδείας. Δελτίο Εκπαιδευτικού Προβληματισμού. 2014. 53: 22]
ΚΕΙΜΕΝΟ 2 ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ
«Γιατί ο αθλητισμός σήμερα δεν εκπληρώνει τα ιδεώδη του;»
Η ιστορία του αθλητισμού στην χώρα μας ξεκινάει εκατοντάδες χρόνια πριν, μόλις το 776 π.Χ. με τους Ολυμπιακούς Αγώνες στην Ολυμπία, τόπος ιερός μέχρι και σήμερα. Τότε οι αγώνες ήταν μόνο τοπικοί και διεξαγόταν μόνο ένα αγώνισμα. Με την πάροδο των χρόνων η Ελλάδα κατάφερε να έχει μια εξέχουσα θέση στον παγκόσμιο πίνακα των αθλητικών επιτυχιών. Ο σύγχρονος αθλητισμός όμως δεν εκφράζει το Ολυμπιακό πνεύμα.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι σήμερα επικρατεί ο επαγγελματισμός, ο οποίος προσβάλλει το ολυμπιακό ιδεώδες με τις αγοραπωλησίες αθλητών με τεράστια ποσά. Πιο συγκεκριμένα, όλοι μας γινόμαστε μάρτυρες, κατά την μεταγραφική περίοδο, των εξωπραγματικών ποσών που λαμβάνουν οι αθλητές μετά την μεταγραφή τους και την πώληση τους σε άλλη ομάδα.
Με τον τρόπο αυτό, το αθλητικό ιδεώδες κατακερματίζεται και την θέση του παίρνει το χρήμα. Στο βωμό του χρήματος παίκτες με μεγάλη ιστορία «πουλάνε» την ομάδα τους για μερικά εκατομμύρια ευρώ ενώ άλλοι αιτούνται ακόμα μεγαλύτερα ποσά για την παραμονή τους στην ομάδα. Τα λεγόμενα «χρυσά συμβόλαια» πάνε και έρχονται τα τελευταία χρόνια, πράγμα που οδηγεί στην εμπορευματοποίηση του αθλητισμού.
Παράλληλα, ο αθλητισμός εμπορευματοποιείται καθώς εξαγοράζονται συνειδήσεις, διαφημίζονται διάφορα προϊόντα, που αλλοτριώνουν την αθλητική ιδέα. Με άλλα λόγια, ο αθλητισμός γίνεται αντικείμενο διαφήμισης αφού προβάλλοντας τον ως κεντρική ιδέα καλύπτονται συμφέροντα και επωφελούνται μεγάλες εταιρίες. Αναμφισβήτητα, τα ΜΜΕ αποτελούν ισχυρότατα μέσα χειραγώγησης του σύγχρονου ανθρώπου καθώς με γνώμονα τον αθλητισμό, προβάλλουν προϊόντα τα οποία μπορεί να μην έχουν καν σχέση με αυτόν.
Αξίζει, επιπλέον, να αναφερθούμε στο φαινόμενο του αθέμιτου ανταγωνισμού για πρωταθλητισμό που εξευτελίζει το Ολυμπιακό πνεύμα. Ειδικότερα, στις μέρες μας κυριαρχεί η δίψα για νίκη και προκειμένου να επιτευχθεί αυτό, οι αθλητές πολλές φορές χρησιμοποιούν όλες τις μεθόδους που υπάρχουν για να το πετύχουν αυτό. Καταφεύγουν στην χρήση αναβολικών ουσιών και ντόπινγκ θεωρώντας ότι αυτό θα τους βοηθήσει για την επίτευξη του στόχου τους, αρκεί βέβαια να μην γίνει αντιληπτό.
Ταυτόχρονα, πέρα από την χρήση αναβολικών, στην Ελλάδα είναι ευρέως διαδεδομένη η εξαγορά των αθλητών για στημένα παιχνίδια, δηλαδή για προκατασκευασμένα αποτελέσματα. Από αυτόν τον τομέα δεν μπορεί να λείπει και η δωροδοκία των διαιτητών. Άλλη μια αιτία, λοιπόν, που οδηγεί στην εμπορευματοποίηση του ελληνικού αθλητισμού.
Θα αποτελούσε σοβαρή παράλειψη να μην αναφερθούμε στις βίαιες συγκρούσεις στα γήπεδα και στον φανατισμό που έχει ως αποτέλεσμα να κυριαρχεί το μίσος και η εχθρότητα ανάμεσα στους φιλάθλους. Το φαινόμενο αυτό πλήττει σοβαρά τα θεμέλια του ελληνικού αθλητισμού καθώς δεν του επιτρέπει να αναπτυχθεί εποικοδομητικά.
Ένας από τους στόχους του αθλητισμού είναι να ενώσει και να φέρει κοντά τους ανθρώπους. Κάτι τέτοιο όμως είναι πολύ μακριά από την ελληνική πραγματικότητα.
Επιπροσθέτως, γίνεται πολιτική εκμετάλλευση του αθλητισμού αφού πλήθος πολιτικών χρησιμοποιούν τον αθλητισμό για πολιτικά συμφέροντα, πράξη που είναι απολύτως κατακριτέα, ενώ ταυτόχρονα χρησιμοποιείται από πολιτικά καθεστώτα για αποπροσανατολισμό του λαού από τα πραγματικά του προβλήματα, πράγμα που νοθεύει την έννοια της Ολυμπιακής ιδέας.
Κατά συνέπεια, είναι ανάγκη να αναλογιστούμε την πραγματικότητα που βιώνει ο ελληνικός αθλητισμός και να προσπαθήσουμε να τον επαναφέρουμε στην αρχική του μορφή.
[Οι απόψεις των αρθρογράφων δεν απηχούν την άποψη της συντακτικής ομάδας ούτε του Pnyka Org. ΠΗΓΗ: PNYKA PRESS]
ΚΕΙΜΕΝΟ 3 ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ
Ο Χρήστος Γαρέφης είναι ένας από τους κορυφαίους αθλητές που έχουν εμφανιστεί στην Ελλάδα. Κολυμβητής, πολίστας, ιστιοπλόος, Ολυμπιονίκης και αισίως παγκόσμιος πρωταθλητής στο τρίαθλο. Στην προσωπική του σελίδα ανέβασε ένα συγκλονιστικό κείμενο, το οποίο διδάσκει αθλητική παιδεία.
«Αφού είχα αφήσει το ποδήλατό μου στη θέση 2557 του αγώνα σπριντ απόστασης για το παγκόσμιο πρωτάθλημα τριάθλου που διεξήχθη τη περασμένη Πέμπτη στο Σικάγο των ΗΠΑ, έριξα λίγο αργότερα μία τελευταία ματιά πίσω μου. Ατενίζοντας με δέος τα 4000 ποδήλατα ένιωσα πάλι εκείνο το δάγκωμα στην καρδιά για το αν είμαι έτοιμος να αντιμετωπίσω την πρόκληση. Είναι εκείνο το απαίσιο συναίσθημα που όσο καλά και αν έχεις προπονηθεί λίγο πριν τον αγώνα νιώθεις άδειος και ότι δεν θα τα καταφέρεις τελικά. Και τότε κοιτώντας τα 4000 ποδήλατα έκανα την διαίρεση και το πηλίκο βγήκε 1. Αυτό μας ανήκει, γι’ αυτό είμαστε όλοι πρώτοι όταν αγωνιζόμαστε, γι’ αυτό η συμμετοχή και όχι η θέση έχει σημασία.
Εντελώς ξαφνικά πιστεύω πως εκείνη τη στιγμή ύστερα από 50 χρόνια προσπαθειών έλυσα το μυστήριο τουλάχιστον μέσα μου. Έδωσα το Happy End στο κινηματογραφικό έργο που το παρακολουθούσα πάντα με κομμένη την ανάσα εξαιτίας του προαγωνιστικού άγχους, έλυσα με μιας έστω και στον τελευταίο μου μεγάλο αγώνα το πρόβλημα και αύριο θα έμπαινα στη δοκιμασία για πρώτη φορά χωρίς να φοβάμαι.
Τα 4000 ποδήλατα περίμεναν εκεί τους 4000 αθλητές και αθλήτριες και όλοι τους με προσμονές και προσδοκίες ακριβώς όμοιες με τις δικές μου θα έδιναν την προσωπική τους αναμέτρηση. Αν υπήρχε ένας τρόπος να διαιρούμε το εγώ και το άγχος με τον αριθμό των συναγωνιστών μας τότε μόνο θα βλέπουμε κάτω απ’ το σωστό πρίσμα τις προσπάθειές μας και θα αποδίδουμε σίγουρα καλύτερα. Γιατί όλοι είναι ίσοι στην προσπάθεια και με αυτόν τον τρόπο θα δίναμε τεράστια σημασία στο ειδικό βάρος κάθε αγώνα και θα μας απασχολούσε λιγότερο το προσωπικό μας κίνητρο με αποτέλεσμα η αγωνία που σε αποδυναμώνει να εξαφανίζεται. Με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζεις και σφραγίζεις τον θεμελιώδη κανόνα της ζωής που είναι ο απόλυτος σεβασμός προς όλους και προς όλα και με αυτόν τον τρόπο πολλαπλασιάζεις τις πιθανότητές σου για καλύτερες επιδόσεις και μαθαίνεις να συμπεριφέρεσαι ορθά που είναι το 1ο ζητούμενο.
Ο Νίτσε είπε ότι η ψυχή μέσα από τον πόνο εξαγνίζεται. Πιστεύω ακράδαντα πως και το σώμα μέσα από τον πόνο των αγώνων ξανανιώνει. Είναι η πληρέστερη μορφή εσωτερικής κάθαρσης. Γι’ αυτό μας αρέσει να αγωνιζόμαστε. Οι αγώνες δίνουν την ευκαιρία σε χιλιάδες ανθρώπους κάθε φορά (αθλητές και θεατές) να βοηθούν ο ένας τον άλλον συνθέτοντας ένα ασυναγώνιστο αριστούργημα που κερδίζει όλα τα Όσκαρ όπως αυτό που έζησα στο Σικάγο στην τεράστια εκείνη στιγμή του παγκόσμιου αθλητισμού.
Στο κρίσιμο σταυροδρόμι της νεότερης ελληνικής ιστορίας θα δοκιμασθούμε σκληρά. Αν συμπεριφερθούμε όλοι όπως σε τέτοιου είδους αγώνες τότε θα πετύχουμε. Είμαστε η αγαπημένη χώρα. Κάθε φορά που ταξιδεύω στο εξωτερικό το νιώθω. Αυτό το γαλανόλευκο κομμάτι γης είναι μέσα στις καρδιές όλου του κόσμου. Στο χέρι μας είναι να συνεχίσουμε την ανεξάντλητη ιστορία μας. Όλοι οι λαοί έχουν τα καλά και τα λάθη τους. Όλα διορθώνονται αν δεχθείς ότι είσαι ένας μέσα σε όλους χωρίς καμία προτεραιότητα και «ανεχθείς» μέσα σε απόλυτο λογικό αξιοκρατικό πλαίσιο τις προσπάθειες όλων με απόλυτο σεβασμό όπως ακριβώς σέβεσαι και τις δικές σου. […]
ΘΕΜΑ Α
Α1. Να αποδώσετε συνοπτικά σε μία παράγραφο 70 – 80 λέξεων την απάντηση στο ερώτημα που τίθεται στον τίτλο του Κειμένου 2.
Μονάδες: 20
Θέμα Β1
Με βάση το περιεχόμενο του Κειμένου 1 να επιλέξετε τη σωστή απάντηση σε καθεμία από τις παρακάτω ερωτήσεις:
1. Ποια είναι η βασική διαφορά ανάμεσα στο ελληνικό σχολείο και τα σχολεία της δυτικής Ευρώπης σε σχέση με τη φυσική αγωγή;
Α. Οι Έλληνες μαθητές ενδιαφέρονται περισσότερο για τον αθλητισμό.
Β. Τα σχολεία της Ευρώπης εντάσσουν οργανικά την άσκηση στο καθημερινό πρόγραμμα.
Γ. Οι μαθητές των ευρωπαϊκών σχολείων δεν έχουν καθόλου ελεύθερο χρόνο.
2. Τι συμβαίνει κατά τη μετάβαση των μαθητών από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο;
Α. Αυξάνεται το ενδιαφέρον τους για τον αθλητισμό.
Β. Διατηρούν τη φυσική αγωγή ως βασικό τους μάθημα.
Γ. Εξασθενεί η αγωνιστικότητά τους λόγω της αδράνειας του σχολείου.
3. Ποια από τις παρακάτω διαπιστώσεις ΔΕΝ αναφέρεται στο κείμενο ως πρόβλημα του ελληνικού σχολείου;
Α. Μη ικανοποιητική υποδομή για άθληση
Β. Έλλειψη προγραμμάτων για διά βίου άσκηση
Γ. Υπερπληθώρα αθλητικών δραστηριοτήτων
4. Ποιο είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ενσωμάτωσης του αθλητισμού στο ευρωπαϊκό σχολείο, σύμφωνα με το κείμενο;
Α. Η διδασκαλία της κολύμβησης ως υποχρεωτικό μάθημα
Β. Η κατάργηση των θεωρητικών μαθημάτων
Γ. Η άσκηση μόνο στον ελεύθερο χρόνο των μαθητών
5. Ποια γενική εικόνα δίνει το κείμενο για την ελληνική εκπαιδευτική πραγματικότητα σε σχέση με τη φυσική αγωγή;
Α. Υποστηρικτική και εξωστρεφής
Β. Αμελής και περιοριστική
Γ. Πλήρως εξοπλισμένη και αποτελεσματική
Μονάδες 15
Β2.α Στην τρίτη (3η) παράγραφο του Κειμένου 1 («Ο μηχανισμός… για να κινηθούν») αξιοποιούνται ως μέθοδοι οργάνωσης: α) η διαίρεση και τα παραδείγματα, β) η σύγκριση – αντίθεση και τα παραδείγματα ή γ) η αναλογία και η αιτιολόγηση; Αφού επιλέξετε τη σωστή απάντηση (μονάδα 1), να την τεκμηριώσετε με σχετικά χωρία από το κείμενο (μονάδες 2) και να εξηγήσετε πώς εξυπηρετείται η πρόθεση της συντάκτριας με τον κάθε τρόπο οργάνωσης ξεχωριστά (μονάδες 2).
(μονάδες 5)
Β2.β. Στο Κείμενο 2 να εντοπίσετε από μία διαρθρωτική λέξη – φράση που να δηλώνει:
α. επεξήγηση/διασάφηση
β. συμπέρασμα
γ. προσθήκη
δ. αντίθεση
ε. έμφαση/ βεβαιότητα
Στη συνέχεια, να εξηγήσετε με συντομία πώς οι παραπάνω λέξεις – φράσεις συμβάλλουν στη σύνδεση των νοημάτων σε κάθε περίπτωση.
(μονάδες 5)
Μονάδες: 10
Β3. α. Σε καθένα από τα παρακάτω χωρία των Κειμένων 1 και 2 να εξηγήσετε με συντομία την επικοινωνιακή λειτουργία των εισαγωγικών:
Κείμενο 1
α. Αντίθετα με την υπόλοιπη δυτική Ευρώπη, το ελληνικό σχολείο συμπιέζει ασφυκτικά τον προσωπικό χρόνο των μαθητών, ώστε ο όρος «σχολικός αθλητισμός», συγκριτικά με το συνολικό πρόγραμμα, ουσιαστικά να αναφέρεται σε ελάχιστες ώρες εβδομαδιαίας απασχόλησης, οι οποίες μάλιστα σημαδεύονται από σημαντικές υλικοτεχνικές ελλείψεις. (α΄ παράγραφος)
β. Ο μηχανισμός της ελληνικής εκπαίδευσης κυριολεκτικά «ρουφάει» τον ελεύθερο χρόνο των μαθητών, εφαρμόζοντας ένα στατικό και μονότονο πρόγραμμα μαθημάτων. (γ΄ παράγραφος)
Κείμενο 2
γ. Στο βωμό του χρήματος παίκτες με μεγάλη ιστορία «πουλάνε» την ομάδα τους για μερικά εκατομμύρια ευρώ ενώ άλλοι αιτούνται ακόμα μεγαλύτερα ποσά για την παραμονή τους στην ομάδα. (γ΄ παράγραφος)
δ. Τα λεγόμενα «χρυσά συμβόλαια» πάνε και έρχονται τα τελευταία χρόνια, πράγμα που οδηγεί στην εμπορευματοποίηση του αθλητισμού. (γ΄ παράγραφος)
(μονάδες 4)
Β3β. Να εξηγήσετε πώς η χρήση: α) ιστορικών πληροφοριών στην πρώτη (1η) παράγραφο του Κειμένου 2 («Η ιστορία του αθλητισμού… Ολυμπιακό πνεύμα») και β) ενός πορίσματος έρευνας στη δεύτερη (2η) παράγραφο του Κειμένου 1 («Στη σύγχρονη Ελλάδα… προχωρημένης ηλικίας») εξυπηρετούν την πρόθεση της συντάκτριας να πείσει το αναγνωστικό κοινό. (3 μονάδες) Ποια αποδεικτέα θέση της συντάκτριας στηρίζουν; (1 μονάδα) Στη συνέχεια, να αξιολογήσετε την πειστικότητα των παραπάνω τεκμηρίων. (2 μονάδες)
(μονάδες 6)
Μονάδες: 10
ΘΕΜΑ Γ
Γ1. Ο Ολυμπιονίκης του Κειμένου 3 μέσα από τη διήγηση της προσωπικής του αθλητικής εμπειρίας στο παγκόσμιο πρωτάθλημα τριάθλου που διεξήχθη στο Σικάγο επιθυμεί να μεταδώσει στο αναγνωστικό κοινό ένα μήνυμα. Ποιο είναι αυτό; Να το αναδείξετε αξιοποιώντας δημιουργικά και τρεις (3) κειμενικούς δείκτες. Ποια θα ήταν τα δικά σας συναισθήματα αν συμμετείχατε εσείς σε μία τόσο μεγάλη διοργάνωση, εκπροσωπώντας τη χώρα σας και γιατί; (150 – 200 λέξεις)
Μονάδες: 15
ΘΕΜΑ Δ
Δ1. Ζούμε σε μία εποχή, όπου στις σύγχρονες αθλητικές διοργανώσεις το αθλητικό ιδεώδες κατακερματίζεται με ποικίλους τρόπους, αλλά και η αθλητική παιδεία δεν κατέχει τη θέση που της αξίζει στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Έχοντας διαβάσει προσεκτικά τα Κείμενα 1 και 2, αποφασίζετε να συντάξετε και να δημοσιεύσετε ένα άρθρο γνώμης 350 – 400 λέξεων στο προσωπικό σας ιστολόγιο, στο οποίο να απαντάτε στα ακόλουθα ερωτήματα:
Α) Για ποιους λόγους πιστεύετε πως είναι αναγκαία η ύπαρξη του μαθήματος της αθλητικής αγωγής στα ελληνικά σχολεία;
Β) Με ποιες δράσεις το σχολείο θα μπορούσε να διαμορφώσει στους νέους αθλητική παιδεία, αλλά και να τους διδάξει να στέκονται αρνητικά απέναντι στα σύγχρονα φαινόμενα εκφυλισμού του αθλητικού ιδεώδους;
Μονάδες: 30
Οδηγίες(για τους εξεταζομένους)
- Κάθε απάντηση τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή.
- Διάρκεια εξέτασης τρεις (3) ώρες μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων
ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ!
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
ΘΕΜΑ Α
Α1. Ο σύγχρονος αθλητισμός δεν εκπληρώνει τα ιδεώδη του, παρουσιάζει ποικίλες μορφές αλλοτρίωσης από τις αρχές του Ολυμπιακού πνεύματος. Κι αυτό συμβαίνει λόγω του εκφυλισμού του από τον επαγγελματισμό, την εμπορευματοποίηση και τη διαφθορά. Το Ολυμπιακό πνεύμα απειλείται από οικονομικά συμφέροντα, και διαφημιστικές σκοπιμότητες. Παράλληλα, ο αθέμιτος ανταγωνισμός, τα αναβολικά, τα στημένα παιχνίδια και η βία μεταξύ φιλάθλων καταστρατηγούν τις αξίες της άμιλλας και της ενότητας. Τέλος, η πολιτική εκμετάλλευση του αθλητισμού αλλοιώνει τον εκπαιδευτικό και κοινωνικό του ρόλο.
Β1. 1. Σωστή απάντηση: Β
2. Σωστή απάντηση: Γ
3. Σωστή απάντηση: Γ
4. Σωστή απάντηση: Α
5. Σωστή απάντηση: Β
Β2α. Η σωστή απάντηση είναι: β) η σύγκριση – αντίθεση και τα παραδείγματα. Σύγκριση – αντίθεση: «Μια συγκριτική ματιά με τα αντίστοιχα σχολεία της δυτικής Ευρώπης δείχνει ότι τα τελευταία υπερτερούν των ελληνικών ως προς τη ζωντάνια και τη δημιουργικότητα των μαθητών τους.» Εδώ συγκρίνονται ευθέως τα ευρωπαϊκά σχολεία με τα ελληνικά, υπογραμμίζοντας την υπεροχή των πρώτων. Παραδείγματα: «Η εκμάθηση της κολύμβησης, για παράδειγμα, διδάσκεται ως υποχρεωτικό μάθημα…». Χρησιμοποιείται συγκεκριμένο παράδειγμα (κολύμβηση) για να ενισχυθεί η άποψη σχετικά με την ένταξη της άθλησης στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Η συντάκτρια με αυτόν τον τρόπο ενισχύει τη θέση της υπέρ ενός πιο ενεργού και δημιουργικού εκπαιδευτικού περιβάλλοντος για τους μαθητές. Με τη σύγκριση – αντίθεση καταδεικνύει την υστέρηση της ελληνικής εκπαίδευσης σε σχέση με εκείνη της Δυτικής Ευρώπης. Μέσω αυτής, γίνεται φανερή η ανάγκη αλλαγής και βελτίωσης του ελληνικού εκπαιδευτικού μοντέλου. Τα παραδείγματα προσδίδουν αμεσότητα και πειστικότητα στον λόγο της συντάκτριας. Μέσα από συγκεκριμένες εφαρμογές (κολύμβηση, εξοπλισμένα γυμναστήρια κ.ά.) γίνεται κατανοητό το μέγεθος της διαφοράς και η αξία της ενσωμάτωσης του αθλητισμού στην εκπαιδευτική καθημερινότητα.
Β2β. α. Επεξήγηση/διασάφηση: «δηλαδή» → «στην Ελλάδα είναι ευρέως διαδεδομένη η εξαγορά των αθλητών για στημένα παιχνίδια, δηλαδή για προκατασκευασμένα αποτελέσματα.»/ διευκρινίζει τον όρο «στημένα παιχνίδια»·
β. Συμπέρασμα: «Κατά συνέπεια» → «Κατά συνέπεια, είναι ανάγκη να αναλογιστούμε την πραγματικότητα…»/ συνδέει λογικά τα προηγούμενα επιχειρήματα με το τελικό μήνυμα του συγγραφέα. Οδηγεί σε ένα γενικό συμπερασματικό νόημα.
γ. Προσθήκη:«Επιπροσθέτως» → «Επιπροσθέτως, γίνεται πολιτική εκμετάλλευση του αθλητισμού…»/ (προσθέτει άλλο ένα αίτιο) και εισάγει ένα νέο επιχείρημα (την πολιτική εκμετάλλευση) ενισχύοντας την επιχειρηματολογία με επιπλέον στοιχεία.
δ. Αντίθεση:«όμως» → «Κάτι τέτοιο όμως είναι πολύ μακριά από την ελληνική πραγματικότητα.»/ λειτουργεί ως αντιθετικός σύνδεσμος, τονίζοντας την αντίθεση ανάμεσα στον ιδανικό στόχο του αθλητισμού και την ελληνική πραγματικότητα, ενισχύοντας το κριτικό πνεύμα του κειμένου. Αντιπαραβάλλει τον στόχο του αθλητισμού με την πραγματικότητα.
ε. Έμφαση/βεβαιότητα: «Αναμφισβήτητα» → «Αναμφισβήτητα, τα ΜΜΕ αποτελούν ισχυρότατα μέσα χειραγώγησης…»/ προσδίδει έμφαση και βεβαιότητα στο επιχείρημα για τον ρόλο των ΜΜΕ, ενισχύοντας την αξιοπιστία της θέσης του συγγραφέα και προσδίδοντας κύρος στην άποψή του. Συγκεκριμένα, δηλώνει βεβαιότητα για την επιρροή των ΜΜΕ.
Αυτές οι διαρθρωτικές λέξεις συμβάλλουν ουσιαστικά στη συνοχή και στη λογική σύνδεση των επιμέρους νοημάτων του κειμένου. Οργανώνουν τον λόγο, διευκολύνουν την κατανόηση και ενισχύουν την επιχειρηματολογία του συγγραφέα. Με αυτές τις λέξεις, το κείμενο αποκτά σαφή λογική ακολουθία και πειστικότητα.
Β3α. Η χρήση των εισαγωγικών στα παρακάτω χωρία εξυπηρετεί διαφορετικές επικοινωνιακές λειτουργίες, ανάλογα με τη σημασιολογική πρόθεση του συγγραφέα. Ειδικότερα:
Κείμενο 1
α. «σχολικός αθλητισμός»: ειδικός όρος αλλά και ειρωνική ή αποστασιοποιημένη χρήση: Τα εισαγωγικά δείχνουν αμφισβήτηση για τη χρήση του όρου. Δηλώνουν ότι ο όρος δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, αφού στην πράξη ο σχολικός αθλητισμός είναι σχεδόν ανύπαρκτος.
β. «ρουφάει»: Μεταφορική χρήση: Εδώ τα εισαγωγικά δηλώνουν μεταφορική – μη κυριολεκτική σημασία. Ο όρος δεν αναφέρεται σε πραγματική απορρόφηση, αλλά στο γεγονός ότι το σχολείο καταναλώνει υπερβολικά τον χρόνο των μαθητών.
Κείμενο 2
γ. «πουλάνε»: Αξιολογική/μεταφορική χρήση: Το ρήμα δίνεται σε εισαγωγικά για να υποδηλώσει ηθική απαξίωση ή ειρωνεία. Οι παίκτες δεν πωλούνται κυριολεκτικά, αλλά παρουσιάζονται σαν να «προδίδουν» την ομάδα τους για χρήματα.
δ. «χρυσά συμβόλαια»: Τα εισαγωγικά χρησιμοποιούνται για να δηλώσουν έναν κοινότοπο, ενδεχομένως υπερβολικό χαρακτηρισμό, που χρησιμοποιείται συχνά στον δημόσιο λόγο ή στα ΜΜΕ για να περιγράψει συμβόλαια μεγάλης χρηματικής αξίας, παράλληλα λειτουργεί και μεταφορικά υποδηλώνοντας τα καλοπληρωμένα συμβόλαια, αλλά υποκρύπτει και ειρωνική διάθεση για τις υπερβολικά υψηλές αμοιβές, τα αμύθητα ποσά που λαμβάνουν κάποιοι.
Β3β.
Α. Η αναφορά στις ιστορικές απαρχές του ελληνικού αθλητισμού (776 π.Χ., Ολυμπιακοί Αγώνες, Ολυμπία) στην 1η παράγραφο του Κειμένου 2, λειτουργεί πειστικά, γιατί: Αναδεικνύει τη μεγάλη διάρκεια και σπουδαιότητα του θεσμού στην ελληνική παράδοση. Προβάλλει τον αθλητισμό ως ιερό και ανώτερο ιδανικό, άμεσα συνδεδεμένο με τον πολιτισμό και τις αξίες της αρχαιότητας. Παράλληλα, δημιουργεί συναισθηματική σύνδεση με τον αναγνώστη, καθώς προβάλλεται η εθνική υπερηφάνεια και η πολιτισμική συνέχεια. Τέλος, θεμελιώνει ένα πρότυπο ήθους και αξιών, με βάση το οποίο οι συντάκτες συγκρίνουν την παρακμή του σύγχρονου αθλητισμού και επισημαίνει την απόκλιση από τα αρχικά ιδανικά. Η θέση που στηρίζουν οι ιστορικές αναφορές είναι: Ο σύγχρονος αθλητισμός δεν εκφράζει το Ολυμπιακό πνεύμα. Β. Η αναφορά σε πορίσματα έρευνας στη δεύτερη παράγραφο («…έχει φθίνουσα τάση, σύμφωνα με σχετική έρευνα») λειτουργεί ως τεκμήριο εγκυρότητας, καθώς: Προσδίδει επιστημονική υπόσταση και αντικειμενικότητα στον λόγο της συντάκτριας. Ενισχύει τη λογική πειθώ με τεκμήρια που δεν είναι προσωπικές απόψεις, αλλά βασίζονται σε τεκμηριωμένη έρευνα. Δείχνει ότι το πρόβλημα της μειωμένης αθλητικής δραστηριότητας δεν είναι υποκειμενική εντύπωση, αλλά διαπιστωμένη πραγματικότητα. Κάνει την κριτική προς το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα πιο αξιόπιστη και τεκμηριωμένη στα μάτια του αναγνώστη. Η αποδεικτέα θέση είναι ότι:
Το ελληνικό σχολείο αδυνατεί να καλλιεργήσει την αθλητική παιδεία και τη φυσική δραστηριότητα στους μαθητές. Το τεκμήριο είναι πειστικό γιατί στηρίζεται σε επιστημονική έρευνα, που προσδίδει σοβαρότητα στον λόγο. Όμως, θα μπορούσε να είναι ακόμη πιο πειστικό αν αναφερόταν ρητά η πηγή της έρευνας (φορέας, έτος, δείγμα κ.λπ.), ώστε να αποφεύγεται η αοριστία. Το τεκμήριο ενισχύει την πειθώ του κειμένου σημαντικά, αλλά η απουσία συγκεκριμένων στοιχείων της έρευνας (τίτλος, ημερομηνία, οργανισμός) μειώνει κάπως την τελική του βαρύτητα.
ΘΕΜΑ Γ
Σημείωση: αρκούν τρεις(3) κειμενικοί δείκτες και ο αντίστοιχος σχολιασμός από το παρακάτω:
Ο Ολυμπιονίκης μέσα από την προσωπική του εμπειρία στο παγκόσμιο πρωτάθλημα τριάθλου, μεταφέρει ένα σημαντικό μήνυμα: η αξία του αθλητισμού δεν μετριέται μόνο με τη νίκη ή τη θέση στον αγώνα, αλλά κυρίως με τη συμμετοχή, την προσπάθεια και τον σεβασμό προς όλους τους αθλητές. Επισημαίνει το άγχος και την εσωτερική αναστάτωση που τον κυριεύουν πριν από τον αγώνα, όπως αισθητοποιείται με τη μεταφορά «το δάγκωμα στην καρδιά», δείχνοντας πόσο δυνατά βιώνει ο αθλητής τη στιγμή. Θεωρεί πως το άγχος και το «εγώ» πρέπει να μοιράζονται και να μειώνονται όταν συνειδητοποιούμε πως είμαστε μόνο ένα μέλος ανάμεσα σε χιλιάδες συναγωνιστές. Η επανάληψη και η έμφαση στο αποτέλεσμα της διαίρεσης «το πηλίκο βγήκε 1» φανερώνει τη στάση ταπεινότητας και σεβασμού ενώ λειτουργεί και ως συμβολικό στοιχείο που ενισχύει την ιδέα της ισότητας και της συλλογικής προσπάθειας, δηλαδή όλοι οι αθλητές είναι ίσοι. Με αυτόν τον τρόπο, η συμμετοχή αποκτά μεγαλύτερη σημασία από το αποτέλεσμα, ενώ αναδεικνύεται η έννοια της ισότητας και της αλληλεγγύης μεταξύ των αθλητών. Οι σύντομες προτάσεις και οι παύσεις, όπως στο «Είμαστε όλοι πρώτοι όταν αγωνιζόμαστε.» τονίζουν τη σημασία της συμμετοχής και δίνουν έμφαση στο κεντρικό μήνυμα, κάνοντας το πιο επιδραστικό και εύληπτο.
Αν συμμετείχα σε μια τόσο μεγάλη διοργάνωση, εκπροσωπώντας τη χώρα μου, θα ένιωθα συναισθήματα υπερηφάνειας, αλλά και έντονης πίεσης. Η ευθύνη να φέρω ψηλά το όνομα της πατρίδας μου θα ήταν μεγάλη, όμως η συμμετοχή θα ήταν η μεγαλύτερη τιμή. Θα ένιωθα δέος για τη διοργάνωση και τους συναθλητές, αλλά και βαθιά ευγνωμοσύνη για την ευκαιρία να ζήσω μια μοναδική εμπειρία που συνδυάζει σωματική προσπάθεια και ψυχική δύναμη. Αυτό που θα με ενδιέφερε περισσότερο δεν θα ήταν μόνο η διάκριση, αλλά το ταξίδι της προσωπικής μου ανάπτυξης μέσα από τον αγώνα.
ΘΕΜΑ Δ(Παραγωγή Λόγου)
Αθλητική παιδεία: Αναγκαία για το ελληνικό σχολείο και την κοινωνία του αύριο
Σε μια εποχή όπου το αθλητικό ιδεώδες πλήττεται από φαινόμενα βίας, ντόπινγκ, εμπορευματοποίησης και φανατισμού, η ανάγκη για επαναπροσδιορισμό του ρόλου της αθλητικής αγωγής στο σχολείο είναι επιτακτική. Η αθλητική παιδεία δεν είναι απλώς ένα μάθημα «ξεκούρασης» από τα υπόλοιπα, αλλά ένας θεσμός με βαθιά εκπαιδευτική και κοινωνική αξία.
Πρωτίστως, η αθλητική αγωγή συμβάλλει στην ολόπλευρη ανάπτυξη του παιδιού: σωματική, πνευματική και ψυχική. Οι μαθητές μέσω της άσκησης καλλιεργούν πειθαρχία, επιμονή, συνεργασία, σεβασμό στους κανόνες και στους άλλους. Αξίες που, το ελληνικό σχολείο αδυνατεί να μεταδώσει επαρκώς, καθώς περιορίζει στο ελάχιστο το χρόνο άσκησης και δεν αξιοποιεί την εγγενή ανάγκη των παιδιών για κίνηση και δράση. Απουσιάζει, δηλαδή, μια παιδαγωγική προσέγγιση που θα ενίσχυε τον χαρακτήρα των μαθητών, μέσα από τον αθλητισμό, όχι μόνο ως φυσική δραστηριότητα αλλά ως στάση ζωής. Επιπλέον, μέσα από τις φυσιολογικές διαστάσεις του αθλητισμού – τη βελτίωση της υγείας, της φυσικής κατάστασης και της ευεξίας – τα παιδιά αποκτούν ουσιαστική σχέση με το σώμα τους και μαθαίνουν να το σέβονται. Ταυτόχρονα, η ύπαρξη της φυσικής αγωγής στα σχολεία λειτουργεί ως ανάχωμα στα φαινόμενα εκφυλισμού του αθλητισμού. Ένα παιδί που γαλουχείται με τις αρχές του ευ αγωνίζεσθαι, δύσκολα θα ανεχθεί τη βία στις κερκίδες ή τη χρήση απαγορευμένων ουσιών. Η γνώση και η κριτική στάση απέναντι στις στρεβλώσεις του σύγχρονου επαγγελματικού αθλητισμού είναι εφόδιο για τον αυριανό πολίτη.
Για να αποκτήσει ουσιαστικό ρόλο η αθλητική παιδεία, χρειάζονται συγκεκριμένες δράσεις από το σχολείο. Αρχικά, ένας επανασχεδιασμός του προγράμματος ώστε να αυξηθούν οι ώρες φυσικής αγωγής, με έμφαση στη συμμετοχή και όχι στον ανταγωνισμό. Παράλληλα να διεκδικήσουμε το δικαίωμα για άθληση σε ζωτικούς χώρους, εστιάζοντας στη βελτίωση των υποδομών και του εξοπλισμού των σχολείων με κατάλληλα γυμναστήρια και γήπεδα. Αποτελεσματική θα ήταν η διοργάνωση ενδοσχολικών και διασχολικών αθλητικών δραστηριοτήτων, που θα προβάλλουν την αξία της συνεργασίας και της προσπάθειας ώστε να διαμορφώσουν την κατάλληλη ηθική αθλητική στάση, σε συνδυασμό με την εισαγωγή μαθημάτων ή δράσεων που προσεγγίζουν κριτικά τα φαινόμενα ντόπινγκ, φανατισμού, σεξισμού και ρατσισμού στον αθλητισμό. Τέλος, προσκλήσεις προς Ολυμπιονίκες ή αθλητές-πρότυπα για ομιλίες και βιωματικά εργαστήρια.
Ο αθλητισμός είναι μικρογραφία της κοινωνίας. Αν θέλουμε μια κοινωνία πιο δίκαιη, με υγιή πρότυπα και ουσιαστική συλλογικότητα, οφείλουμε να ξεκινήσουμε από το σχολείο. Και η φυσική αγωγή είναι ένα από τα βασικότερα μέσα για να το πετύχουμε. Το σχολείο μπορεί να καλλιεργήσει την αθλητική παιδεία ως τρόπο σκέψης και ζωής, μαθαίνοντας στους νέους όχι μόνο να ασκούνται, αλλά και να σέβονται τις αξίες του αθλητισμού και να απορρίπτουν συνειδητά τα εκφυλιστικά του φαινόμενα.
Επιμέλεια και Συγγραφή Κριτηρίου: Μαρία Πετροπούλου Φιλόλογος- Συγγραφέας στις εκδ. ΖΗΤΗ σε συνεργασία με τον Στυλιανό Καράκαρη, Κλασικό Φιλόλογο
https://ziti.gr/syggrafeas/petropoyloy-d-maria
https://teacherwise.gr/instructor/maria-petropoulou/
