ΚΕΙΜΕΝΟ 2
Κριτήριο προσομοίωσης για τη Βία – Πανελλήνιες 2025
Κείμενο 1 (Μη Λογοτεχνικό)
«Ενδοσχολική βία, ένα κοινωνικό φαινόμενο»
[…] Η βία, ενδεχομένως, αποτελεί μέρος του πολιτισμού μας, αλλά προκαλεί προβληματισμό για το εάν το φαινόμενο σχετίζεται με την νεανική ιδεολογία και την εφηβική ιδιοσυγκρασία. Πιστεύω πως η έξαψη των παθών και η ένταση των συναισθημάτων αποτελούν χαρακτηριστικά της νεανικής ιδιοσυστασίας, αλλά αυτά δεν δικαιολογούν τη βία. Οι εκδηλώσεις βίας και κυρίως στο σχολικό περιβάλλον έχουν κοινωνικό υπόβαθρο. Η σχέση είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη δυσλειτουργία των κοινωνικών θεσμών (π.χ. οικογένεια, σχολείο κ.ά.).
Σύμφωνα με έρευνες, κάθε μορφή κακοποίησης προκαλεί ανεπανόρθωτες βλάβες στις εγκεφαλικές δομές του παιδιού και ευθύνεται για την αρνητική συμπεριφορά του. Συγκεκριμένα όπως αναφέρει η Φλόκα – Τσαλίκη (2003), «τα παιδιά που έχουν κακοποιηθεί σωματικά ή ψυχολογικά εμφανίζουν συχνά αυξημένη επιθετικότητα και δυσκολίες προσαρμογής στο σχολικό περιβάλλον». Ενώ, σύμφωνα με τον καθηγητή ψυχιατρικής, κ. Μιχάλη Μαδιανό (2006), «η παιδική κακοποίηση συνδέεται με την ανάπτυξη μετατραυματικού στρες και διαταραχών συμπεριφοράς, με συνέπεια την υιοθέτηση του ρόλου του “θύτη” ή του “θύματος” στο σχολικό πλαίσιο». Τέλος, οι Bick και Nelson (2016) επισημαίνουν πως «η έκθεση ενός παιδιού σε κακοποίηση επιφέρει μεταβολές στις νευρωνικές δομές, με σοβαρές επιπτώσεις στη συναισθηματική και γνωστική του ανάπτυξη».
Είναι βέβαιο πως η κοινωνία και οι δομές της είναι αυτές που γεννούν τη βία. Για τον λόγο αυτό, θα πρέπει να ανασυγκροτηθούν, να ανασυσταθούν προκειμένου να οικοδομηθεί μια κοινωνία συνοχής και αλληλεγγύης. Η οικογένεια να τροφοδοτεί το παιδί με θετικά συναισθήματα και κυρίαρχο αυτό της ανιδιοτελούς αγάπης και ηθικές αξίες, με κυρίαρχη αυτή του σεβασμού και να εγγυάται περιβάλλον προστασίας και ασφάλειας. Στην οικογένεια κάθε παιδική ψυχή είναι αναγκαίο να βρίσκει συμπαράσταση, κατανόηση και θαλπωρή για την ομαλή διάπλασή της. Μέλημα των γονέων να είναι πάντα το παιδί και η κάλυψη των συναισθηματικών και όχι των υλικών του αναγκών. Να δίνουν προτεραιότητα στην ηθικοπνευματική του καλλιέργεια ώστε να χαλυβδώνουν την πνευματική και ηθική του υπόσταση, γιατί μόνο με αυτόν τον τρόπο θα το κάνουν να βρει αντισταθμίσματα και κατάλληλες άμυνες αντιστεκόμενο σε οποιαδήποτε προσπάθεια χειραγώγησης και εκμετάλλευσης.
Βασικός όμως θα πρέπει να είναι και ο ρόλος των εκπαιδευτικών. Ο εκπαιδευτικός οφείλει να είναι σε εγρήγορση, να αφουγκράζεται τις ανάγκες των παιδιών και να αντιλαμβάνεται αποκλίνουσες συμπεριφορές. Να βοηθάει κάθε μαθητή να απεμπλακεί από γεγονότα που τον στιγμάτισαν ή τον τραυμάτισαν ψυχικά και να κάνει μια νέα αρχή στη ζωή του, να δυναμώσει το «εγώ» του και να αποκτήσει αυτογνωσία, αντιλαμβανόμενο την αυταξία του και τη μοναδικότητά του. Oφείλει να διασφαλίζει ένα περιβάλλον συνεργασίας, εξομαλύνοντας τις διαφορές μεταξύ των μαθητών, εστιάζοντας στα κοινά τους στοιχεία, σε εκείνα τα χαρακτηριστικά που δημιουργούν τα κατάλληλα «σύνορα» και σπάνε τους φραγμούς της διχόνοιας, θέτοντας διαχωριστικές γραμμές μεταξύ των ανθρώπων – παιδιών. Κι αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί με την ανάθεση εργασιών σε μικτές ομάδες, με την διοργάνωση εκδηλώσεων, αλλά και με ουσιαστικό διάλογο.
Οφείλουμε τέλος κι εμείς- ο καθένας ξεχωριστά- να βγούμε από την θέση της παθητικής θέασης προβληματικών φαινομένων. Χρειάζεται συλλογική κινητοποίηση σε καθετί που ανακόπτει την εξελικτική πορεία της κοινωνίας μας και θίγει την ποιότητα του πολιτισμού μας. Η άμεση κοινωνική αντίδραση θα γλιτώσει το παιδί από τη βία, την εκμετάλλευση και την παραβίαση των δικαιωμάτων του.
Άρθρο (διασκευασμένο) στο ΒΗΜΑ και ALFAVITA της Μαρίας Πετροπούλου https://mariapetropoulou.gr/ 18.05.2022 Η κ. Μαρία Πετροπούλου είναι φιλόλογος και συγγραφέας.
Πατήστε τον παρακάτω σύνδεσμο για να δείτε όλο το άρθρο στο ΒΗΜΑ και στον alfavita:
https://www.tovima.gr/2022/05/18/opinions/endosxoliki-via-ena-koinoniko-fainomeno
https://www.alfavita.gr/ekpaideysi/381301_i-endosholiki-bia-ena-koinoniko-fainomeno
Πατήστε τον παρακάτω σύνδεσμο για να δείτε ένα δημοφιλές άρθρο της με σχετικό θέμα:
https://www.tovima.gr/2024/10/05/opinions/o-ekpaideytikos-polemios-tis-vias
ΚΕΙΜΕΝΟ 2 (Πολυτροπικό)
Το παραπάνω γράφημα συνοδεύει άρθρο δημοσιευμένο στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ του Απόστολου Λακασά (06.05.2025).
ΚΕΙΜΕΝΟ 3 (Λογοτεχνικό)
«Βία», Σαράντος Μινώπετρος
Βία δεν είναι οι φωνές του αγέρα που τρέχει στα βουνά
Μήτε τα νερά στο ορμητικό ποτάμι.
Βία είναι της κάμαρης τα λόγια τα χοντρά,
τα δάκρυα στα σεντόνια τα λινά
του κορμιού που προδόθηκε σε έναν έρωτα χαράμι.
Βία είναι το απότιστο λουλούδι της αυλής,
το βάζο με τα κρίνα στο σαλόνι.
Βία είναι ο θάνατος στο έμβρυο που δεν χάρηκε το φως της πιο μικρής αυγής.
Στον ουρανό να χάνεται ένα παιδικό μπαλόνι.
Και όλοι μιλούν για την ειρήνη.
Την όμορφη κοπέλα που ποτέ στα μάτια δεν την κοιτούν.
Για την γυναίκα που πείνασε, βιάστηκε στου πολέμου την δύνη.
Για την γυναίκα που ποτέ δεν σεβάστηκαν και πάντα κρυφά υποτιμούν.
Και όλοι αυτοί μιλούν για την ειρήνη…
Ο Σαράντος Μινώπετρος ζει μόνιμα στο Nottingham της Αγγλίας. Είναι συνεργάτης του Κέντρου Σπαρτιατικών και Πελοποννησιακών Σπουδών του University of Nottingham στο πλαίσιο της συγγραφής παιδικών βιβλίων αρχαιολογικής θεματολογίας και της σχεδίασης εκπαιδευτικού και ερευνητικού υλικού για τις δράσεις του Κέντρου.
Το παραπάνω ποίημα αντλήθηκε αυτούσιο από τον παρακάτω ιστότοπο:
| ΘΕΜΑ Α΄ | |
| Α1. | Με ποιους τρόπους, σύμφωνα με τη συντάκτρια του Κειμένου 1, η οικογένεια, οι εκπαιδευτικοί και οι πολίτες μπορούν να συμβάλουν στην εξάλειψη της νεανικής βίας; Να συνοψίσετε τις απόψεις της σε ένα κείμενο 60 – 70 λέξεων. |
| Μονάδες: 20 | |
| ΘΕΜΑ Β΄ | |
| Β1. | Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε, με βάση το Κείμενο 1, τις παρακάτω περιόδους λόγου, γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε περίοδο, τη λέξη «Σωστό» ή «Λάθος» (Σημείωση: να αιτιολογήσετε την απάντησή σας παραθέτοντας σχετικά χωρία από το κείμενο): α. Η βίαιη συμπεριφορά των εφήβων δικαιολογείται πλήρως από την ένταση των συναισθημάτων και την παρορμητικότητα της ηλικίας. β. Η παιδική κακοποίηση μπορεί να προκαλέσει σοβαρές αλλοιώσεις στη συναισθηματική και γνωστική ανάπτυξη του παιδιού. γ. Η οικογένεια πρέπει να προτάσσει τις ηθικές αξίες και τη συναισθηματική φροντίδα απέναντι στις υλικές ανάγκες του παιδιού δ. Ο ρόλος του εκπαιδευτικού περιορίζεται στη μετάδοση γνώσεων και δεν σχετίζεται με την ψυχική ενδυνάμωση των μαθητών ε. Η καταπολέμηση της νεανικής βίας απαιτεί συλλογική δράση και κοινωνική εγρήγορση από όλους τους πολίτες. Μονάδες: 10 |
| Β2. α. | Θεωρείτε πως ο τίτλος του Κειμένου 1 είναι επικοινωνιακά αποτελεσματικός και γιατί; (μονάδες 6) Να δημιουργήσετε έναν άλλο τίτλο που να αξιοποιεί τη μεταφορική λειτουργία της γλώσσας και να εμπεριέχει αισιόδοξο σχόλιο. (μονάδες 3) (μονάδες 6) |
| Β2. β. | Στο απόσπασμα «Είναι βέβαιο… παραβίαση των δικαιωμάτων του», δηλαδή στις τρεις τελευταίες παραγράφους του Κειμένου 1 παρατηρείται ευρεία χρήση της υποτακτικής έγκλισης σε φράσεις που δηλώνουν αναγκαιότητα – υποχρέωση. Αφού εντοπίσετε δύο (2) παραδείγματα μέσα από το κείμενο (μονάδες 2), να εξηγήσετε πώς η συγκεκριμένη γλωσσική επιλογή εξυπηρετεί την πρόθεση της συντάκτριας. (μονάδες 2) (μονάδες 4) |
| Μονάδες: 10 | |
| Β3. α. | Στη δεύτερη (2η) παράγραφο του Κειμένου 1 («Σύμφωνα με έρευνες… γνωστική του ανάπτυξη») να εξηγήσετε πώς η αυτούσια παράθεση απόψεων διαφόρων επιστημόνων σε ευθύ λόγο εξυπηρετεί την πρόθεση της συντάκτριας να πείσει το αναγνωστικό κοινό. (μονάδες 4) Ακολούθως, να αξιολογήσετε σύντομα την πειστικότητα του συγκεκριμένου τρόπου πειθούς. (μονάδες 4) (μονάδες 8) |
| Β3. β. | Λαμβάνοντας υπόψη τόσο τον τίτλο όσο και συγκεκριμένα στοιχεία του Κειμένου 2, να εξηγήσετε ποιο είναι το μήνυμα που επιθυμεί ο πομπός να μεταδώσει. (μονάδες 4) Ποια συναισθήματα σάς δημιούργησε η ανάγνωση του κειμένου και γιατί; (μονάδες 3) (μονάδες 7) |
| Μονάδες: 15 | |
| ΘΕΜΑ Γ΄ | |
| Γ1. | Στο Κείμενο 3, πώς ορίζεται η έννοια της «βίας», σύμφωνα με το ποιητικό υποκείμενο; Να απαντήσετε αξιοποιώντας δημιουργικά και τρεις (3) κειμενικούς δείκτες. Συμφωνείτε με το περιεχόμενο και το ύφος του καταληκτικού στίχου του ποιήματος: «Και όλοι αυτοί μιλούν για την ειρήνη…»; (150 – 200 λέξεις). |
| Μονάδες: 15 | |
| ΘΕΜΑ Δ΄ | |
| Δ1. | Η συντάκτρια του Κειμένου 1 ισχυρίζεται πως «οι εκδηλώσεις βίας των νέων, κυρίως στο σχολικό περιβάλλον, έχουν κοινωνικό υπόβαθρο άρρηκτη σχέση με τη δυσλειτουργία των κοινωνικών θεσμών». Με φόντο τα ολοένα και αυξανόμενα περιστατικά νεανικής βίας εντός και εκτός σχολικού περιβάλλοντος στη χώρα μας, τα τελευταία χρόνια, καλείστε να συμφωνήσετε με την παραπάνω θέση, προβάλλοντας τις απόψεις σας σε ομιλία 350 – 400 λέξεων που πρόκειται να εκφωνηθεί σε ημερίδα του σχολείου σας με τίτλο: «Ασπίδα για τη βία των ανηλίκων». Σε αυτήν: 1. εκθέτετε τις βασικότερες αιτίες, που, κατά τη γνώμη σας, ευθύνονται για τη σημαντική επιδείνωση του φαινομένου της νεανικής βίας και 2. προτείνετε δράσεις – πρωτοβουλίες, στο πλαίσιο του σχολικού περιβάλλοντος, που θα μπορούσαν να ευαισθητοποιήσουν το μαθητικό κοινό, οδηγώντας στην εξάλειψη του προβλήματος. Σημείωση: μπορείτε να αξιοποιήσετε δημιουργικά απόψεις, ιδέες και επιχειρήματα από τα κείμενα αναφοράς. |
| Μονάδες: 30 | |
ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΕΠΙΤΥΧΙΑ!
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
ΘΕΜΑ Α1
Σύμφωνα με τη συντάκτρια, η νεανική βία μπορεί να εξαλειφθεί με τη βοήθεια τριών παραγόντων. Η οικογένεια οφείλει να παρέχει συναισθηματική στήριξη, άνευ όρων αγάπη και ηθικά πρότυπα, ενισχύοντας την ψυχική ανθεκτικότητα του παιδιού. Οι δάσκαλοι πρέπει να είναι ευαίσθητοι, υποστηρικτικοί και να καλλιεργούν περιβάλλον ενότητας. Τέλος, οι πολίτες οφείλουν να εγκαταλείψουν την απάθεια και να συμμετέχουν ενεργά στην πρόληψη της βίας και στην υπεράσπιση των παιδικών δικαιωμάτων.
ΘΕΜΑΤΑ Β
Β1.
α. ΛΑΘΟΣ: 1η παράγραφο, «Πιστεύω πως η έξαψη των παθών και η ένταση των συναισθημάτων αποτελούν χαρακτηριστικά της νεανικής ιδιοσυστασίας, αλλά αυτά δεν δικαιολογούν τη βία.»
β. ΣΩΣΤΟ:2η παράγραφο, «οι Bick και Nelson (2016) επισημαίνουν πως «η έκθεση ενός παιδιού σε κακοποίηση επιφέρει μεταβολές στις νευρωνικές δομές, με σοβαρές επιπτώσεις στη συναισθηματική και γνωστική του ανάπτυξη».»
γ. ΣΩΣΤΟ: 3η παράγραφο, «Μέλημα των γονέων να είναι πάντα το παιδί και η κάλυψη των συναισθηματικών και όχι των υλικών του αναγκών. Να δίνουν προτεραιότητα στην ηθικοπνευματική του καλλιέργεια…»
δ. ΛΑΘΟΣ:4η παράγραφο, «Να βοηθάει κάθε μαθητή να απεμπλακεί από γεγονότα που τον στιγμάτισαν ή τον τραυμάτισαν ψυχικά και να κάνει μια νέα αρχή στη ζωή του, να δυναμώσει το “εγώ” του και να αποκτήσει αυτογνωσία, αντιλαμβανόμενο την αυταξία του και τη μοναδικότητά του.»
ε. ΣΩΣΤΟ: 5η παράγραφο, «Οφείλουμε τέλος κι εμείς – ο καθένας ξεχωριστά – να βγούμε από τη θέση της παθητικής θέασης… Χρειάζεται συλλογική κινητοποίηση… Η άμεση κοινωνική αντίδραση θα γλιτώσει το παιδί από τη βία…»
Β2α. Ο ευσύνοπτος και αρηματικός τίτλος «Ενδοσχολική βία, ένα κοινωνικό φαινόμενο» είναι επικοινωνιακά σαφής και αντικειμενικός, καθώς αποτυπώνει ξεκάθαρα το περιεχόμενο του κειμένου, τονίζοντας τη φύση και το εύρος του προβλήματος. Αποδίδει με σαφήνεια και ακρίβεια το βασικό θέμα του κειμένου, το οποίο είναι η βία στο σχολικό περιβάλλον και η σύνδεσή της με ευρύτερα κοινωνικά αίτια, όπως η δυσλειτουργία της οικογένειας και των κοινωνικών θεσμών. Χαρακτηρίζοντας τη βία ως «κοινωνικό φαινόμενο», δίνεται έμφαση στον πολυπαραγοντικό χαρακτήρα του προβλήματος, που αποτελεί κεντρικό άξονα της ανάλυσης. Ωστόσο, υστερεί σε εκφραστικότητα και δεν κινητοποιεί συναισθηματικά τον αναγνώστη. Ένας τίτλος με μεταφορική γλώσσα ή πιο ζωντανό ύφος θα μπορούσε να προσελκύσει περισσότερο την προσοχή και να μεταδώσει και την ελπιδοφόρα διάσταση που υπάρχει στο τέλος του κειμένου. Τίτλος με μεταφορά και αισιόδοξο τόνο:
«Σπάζοντας τον κύκλο της σιωπής: Χτίζοντας σχολεία με φωνές και όχι με φόβο».
Β2β. Παραδείγματα υποτακτικής που δηλώνουν αναγκαιότητα – υποχρέωση:
- «…θα πρέπει να ανασυγκροτηθούν, να ανασυσταθούν προκειμένου να οικοδομηθεί μια κοινωνία συνοχής και αλληλεγγύης.»
- «Ο εκπαιδευτικός οφείλει να είναι σε εγρήγορση, να αφουγκράζεται τις ανάγκες των παιδιών…»
Η χρήση της υποτακτικής έγκλισης στις παραπάνω φράσεις που δηλώνουν αναγκαιότητα ή υποχρέωση υποστηρίζει την προτρεπτική και παραινετική διάθεση του αποσπάσματος. Η συντάκτρια εκφράζει την επιτακτική ανάγκη μετασχηματισμού των κοινωνικών δομών και στάσεων (οικογένειας, σχολείου, κοινωνίας), προκειμένου να αντιμετωπιστεί η βία. Έτσι, μέσα από τη συγκεκριμένη επιλογή, ασκεί ηθική πίεση στους αναγνώστες, κινητοποιώντας τους σε συλλογική και ατομική δράση, ενισχύοντας το προτρεπτικό ύφος και τη ρητορική δύναμη του κειμένου.
Η συντάκτρια, σε όλη την έκταση του αποσπάσματος συνεχίζει σε πολλά σημεία να χρησιμοποιεί την υποτακτική για να παρουσιάσει μια σειρά από προτάσεις και παραινέσεις που έχουν χαρακτήρα καθήκοντος ή ηθικής ευθύνης. Μέσω αυτής της έγκλισης(υποτακτικής) δηλώνει την προσδοκία για αλλαγή και βελτίωση, ενθαρρύνει την ενεργή στάση των κοινωνικών φορέων (οικογένεια, σχολείο, εκπαιδευτικοί, κοινωνία) και υπογραμμίζει ότι η αντιμετώπιση της βίας δεν είναι απλώς επιθυμητή, αλλά απαραίτητη για μια υγιή κοινωνία. Αυτή η γλωσσική επιλογή υπηρετεί ξεκάθαρα την επικοινωνιακή πρόθεση της συντάκτριας: να καλέσει σε εγρήγορση και αλλαγή.
Β3α. Η αυτούσια παράθεση απόψεων επιστημόνων σε ευθύ λόγο συμβάλλει καθοριστικά στην πειθώ του αναγνώστη, καθώς προσδίδει επιστημονική εγκυρότητα και αξιοπιστία στο κείμενο. Η συντάκτρια ενισχύει τα επιχειρήματά της με τεκμηριωμένες απόψεις ειδικών, γεγονός που καθιστά τον λόγο της αντικειμενικό και σοβαρό. Ο ευθύς λόγος προσδίδει αυθεντικότητα στις θέσεις των επιστημόνων, δημιουργώντας ένα κλίμα εμπιστοσύνης και σεβασμού, ενώ παράλληλα βοηθά τον αναγνώστη να συνειδητοποιήσει τη σοβαρότητα των συνεπειών της παιδικής κακοποίησης. Η επίκληση στην αυθεντία, όταν συνοδεύεται από ποικιλία έγκυρων πηγών, όπως στην προκειμένη περίπτωση, ενισχύει τη λογική τεκμηρίωση και καθιστά την επιχειρηματολογία πειστική και αποτελεσματική. Έτσι, ο συγκεκριμένος τρόπος πειθούς επιτυγχάνει τον στόχο του, που είναι η συνειδητοποίηση και ενεργοποίηση του αναγνώστη απέναντι στο φαινόμενο της βίας.
Β3β. Σχολιασμός Πολυτροπικού κειμένου: Το Κείμενο 2 οπτικοποιεί, αρχικά, σε ραβδοειδή μορφή τους αριθμούς ανήλικων δραστών ανά είδος παράβασης στη χώρα μας κατά τα έτη 2019 έως 2024. Αντίστοιχα, ο πίνακας εστιάζει στα έτη 2023 και 2024 και, πιο συγκεκριμένα, προβάλλονται τόσο οι αριθμοί των ανήλικων θυμάτων όσο και των ανήλικων δραστών. Ο μεταφορικός τίτλος που αξιοποιείται είναι απολύτως συμβατός με το περιεχόμενο του κειμένου, προϊδεάζει και προβληματίζει τον δέκτη για το φλέγον θέμα, αλλά και για τα αριθμητικά δεδομένα που θα προβληθούν. Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά τους ανήλικους δράστες, ανησυχία προκαλεί η αυξητική τάση του αριθμού τους σε κάθε είδος παράβασης (με εξαίρεση τα έτη 2020 και 2021 που ίσως λόγω κορωνοϊού παρατηρήθηκε μικρή μείωση), με τους ίδιους να δείχνουν ιδιαίτερη προτίμηση στις κλοπές και, ακολούθως, στις ληστείες. Αντίστοιχη αύξηση παρατηρείται και στον αριθμό των θυμάτων, ιδιαίτερα αυτών των κλοπών και των σωματικών βλαβών, κατά τα δύο προηγούμενα έτη. Συνεπώς, το κείμενο, εν συνόλω, επιδιώκει να μεταδώσει ένα απαισιόδοξο μήνυμα, ότι δηλαδή η υψηλή νεανική παραβατικότητα κρούει τον κώδωνα του κινδύνου, προκειμένου με τα κατάλληλα μέτρα, τις δράσεις και την κινητοποίηση του λαού και των κοινωνικών θεσμών (οικογένεια, σχολείο και πολιτεία) να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο. Παρατηρώντας προσεκτικά το παραπάνω γράφημα, αντιλαμβάνομαι ότι το υψηλό ποσοστό νεανικής παραβατικότητας αντικατοπτρίζει, δυστυχώς, τις -ανεπίλυτες ακόμη- παθογένειες της ελληνικής κοινωνίας και των θεσμών της. Παράλληλα, ανησυχώ πόσο μεγαλύτεροι θα είναι οι αριθμοί σε μελλοντικές έρευνες, αν όλοι οι φορείς δεν συνδράμουν, προκειμένου να εξαλειφθεί η νεανική παραβατικότητα. Γι’ αυτό, νιώθω πρόθυμος να ευαισθητοποιηθώ και να κινητοποιηθώ, μέσω διαφόρων δράσεων, ώστε να διαμορφωθεί σε όσο το δυνατόν περισσότερους συνομηλίκους μου μια υγιής νεανική κουλτούρα που θα στηρίζεται στον σεβασμό, την αγάπη και ανοχή του άλλου.
ΘΕΜΑ Γ1
Στο ποίημα του Σαράντου Μινώπετρου, η έννοια της «βίας» υπερβαίνει την κυριολεκτική μορφή της φυσικής ή σωματικής επιθετικότητας και εκφράζεται μέσα από εικόνες που υποδηλώνουν ψυχικό πόνο, αδικία και κοινωνική αδιαφορία. Το ποιητικό υποκείμενο ορίζει τη βία ως «τα λόγια τα χοντρά» που πληγώνουν, «τα δάκρυα στα σεντόνια τα λινά» που μαρτυρούν το προδομένο κορμί και το «απότιστο λουλούδι της αυλής» που συμβολίζει την παραμέληση και τη φθορά. Επιπλέον, η βία εκφράζεται με το «θάνατο στο έμβρυο που δεν χάρηκε το φως της πιο μικρής αυγής» και το «παιδικό μπαλόνι που χάνεται στον ουρανό», εικόνες που αποτυπώνουν την απώλεια και την αδικία που βιώνουν τα πιο αθώα και ευάλωτα όντα. Τέλος, η βία περιλαμβάνει και τις κοινωνικές αδικίες, όπως φαίνεται στη «γυναίκα που πείνασε, βιάστηκε στου πολέμου τη δύνη» και στη «γυναίκα που ποτέ δεν σεβάστηκαν», θέτοντας το ζήτημα της έμφυλης βίας και καταπίεσης.
Ο καταληκτικός στίχος «Και όλοι αυτοί μιλούν για την ειρήνη…» εκφράζει με πικρία την υποκρισία και τη ρηχότητα της δημόσιας συζήτησης, που ενώ επικαλείται την ειρήνη, αγνοεί ή αδιαφορεί για την πραγματική βία που υφίστανται πολλοί άνθρωποι. Συμφωνώ με το περιεχόμενο και το ύφος του στίχου, καθώς υπογραμμίζει την αντίφαση μεταξύ λόγων και πράξεων, καλώντας σε ειλικρινή αναστοχασμό και δράση για την αντιμετώπιση της βίας σε όλες τις μορφές της.
ΘΕΜΑ Δ
Αξιότιμοι εκπαιδευτικοί, αγαπητοί συμμαθητές,
Η νεανική βία, ιδιαίτερα στο σχολικό περιβάλλον, αποτελεί ένα από τα πιο ανησυχητικά κοινωνικά φαινόμενα της εποχής μας. Η συντάκτρια του Κειμένου 1 επισημαίνει ότι η βία αυτή έχει βαθύ κοινωνικό υπόβαθρο και σχετίζεται άρρηκτα με τη δυσλειτουργία των κοινωνικών θεσμών, όπως η οικογένεια και το σχολείο. Συμφωνώ απόλυτα με αυτήν τη θέση, καθώς η βία των νέων δεν είναι τυχαίο ή απομονωμένο γεγονός, αλλά αποτέλεσμα πολλαπλών παραγόντων που αλληλεπιδρούν.
Πρώτον, η οικογένεια, που θα έπρεπε να αποτελεί την πρώτη ασπίδα προστασίας και ασφάλειας για το παιδί, πολλές φορές αδυνατεί να προσφέρει σταθερότητα, αγάπη και ηθικές αξίες. Η έλλειψη ουσιαστικής επικοινωνίας, η παραμέληση και η κακοποίηση δημιουργούν ψυχολογικά τραύματα που συχνά εκδηλώνονται ως επιθετική συμπεριφορά στο σχολείο και την κοινωνία. Επιπλέον, η ευρεία χρήση βίας στα ΜΜΕ και στα κοινωνικά δίκτυα, η έλλειψη προτύπων και η κοινωνική αδικία τροφοδοτούν τα αισθήματα απογοήτευσης και οργής στους νέους.
Δεύτερον, το σχολείο, ενώ είναι χώρος μάθησης και κοινωνικοποίησης, δεν είναι πάντοτε ικανό να ανιχνεύσει και να αντιμετωπίσει έγκαιρα τις αποκλίνουσες συμπεριφορές. Η απουσία επαρκούς ψυχολογικής υποστήριξης και προγραμμάτων που προάγουν τη συνεργασία και τον σεβασμό μεταξύ των μαθητών επιτρέπει τη διαιώνιση της βίας.
Προκειμένου να αντιστρέψουμε αυτήν την ανησυχητική κατάσταση, χρειάζεται συντονισμένη δράση μέσα στο σχολικό περιβάλλον. Πρώτα απ’ όλα, πρέπει να ενισχύσουμε τον ρόλο των εκπαιδευτικών, ώστε να μπορούν να αναγνωρίζουν και να αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά τις ενδείξεις βίας και δυσλειτουργικής συμπεριφοράς. Επιπλέον, η δημιουργία βιωματικών εργαστηρίων που προωθούν την ενσυναίσθηση, τον διάλογο και τη συνεργασία μεταξύ των μαθητών είναι απαραίτητη. Η οργάνωση μικτών ομάδων εργασίας, εκδηλώσεων και συζητήσεων μπορεί να βοηθήσει στη σφυρηλάτηση σχέσεων εμπιστοσύνης και αλληλοσεβασμού.
Τέλος, θεωρώ σημαντική την ευαισθητοποίηση ολόκληρης της σχολικής κοινότητας μέσω ενημερωτικών εκδηλώσεων και συνεργασιών με ειδικούς ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς, που θα υποστηρίζουν τους μαθητές σε δύσκολες καταστάσεις.
Η νεανική βία δεν είναι μια ατομική ευθύνη, αλλά μια κοινωνική πρόκληση που απαιτεί συλλογική προσπάθεια. Με την αγάπη, τη γνώση και τη συνεργασία μπορούμε να οικοδομήσουμε ένα σχολικό περιβάλλον όπου κάθε παιδί θα αισθάνεται ασφαλές, σεβαστό και ελεύθερο να εκφραστεί χωρίς φόβο. Μόνο έτσι η βία θα απομακρυνθεί και η ειρήνη θα επικρατήσει.
Σας ευχαριστώ.
Επιμέλεια και Συγγραφή Κριτηρίου: Μαρία Πετροπούλου Φιλόλογος- Συγγραφέας στις εκδ. ΖΗΤΗ σε συνεργασία με τον Στυλιανό Καράκαρη, Κλασικό Φιλόλογο
https://ziti.gr/syggrafeas/petropoyloy-d-maria
https://teacherwise.gr/instructor/maria-petropoulou/
